مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
یک بیماری ویروسی به‌شدت مسری در ابتدای ورودش به دنیای ما منجر به همدلی و همراهی کم‌نظیر خانواده‌ها برای ماندن در کنار هم در خانه‌ها با هدف ایمن‌ماندن در برابر کرونا شد، اما به‌تدریج با مطرح‌شدن ضرورت‌های اقتصادی و شغلی و سایه‌انداختن محدودیت‌ها و کاستی‌های جدید ناشی از شیوع این بیماری بر افراد خانواده، بدخلقی‌ها، ناسازگاری‌ها، استرس‌ها و خستگی‌های ناشی از کاهش روابط اجتماعی، الگوی رفتاری اعضای خانواده‌ها را تغییر داد. پرخاشگری‌های مکرر و آزاردهنده فرزندان نوجوان خانواده یکی از ده‌ها رهاورد ناخوشایند کووید-۱۹ برای روابط خانوادگی در روزگار شیوع کروناست. لزوم شناخت صحیح ریشه‌های این نوع پرخاشگری‌ها و مدیریت و کنترل آن از سوی والدین سبب شد با دکتر فاطمه کلاهدوز، روان‌شناس بالینی به گفت‌وگو بشینیم.
تغییر الگوهای زندگی به‌ویژه در فاصله‌گذاری اجتماعی کرونا که روابط اجتماعی افراد محدود شده در برخی به‌صورت پرخاشگری بروز کرده است. ریشه این پرخاشگری‌ها چیست؟
اصولا پرخاشگری به معنی رفتاری است که منجر به آزار و درد می‌شود و به قصد آسیب‌رساندن جسمانی یا روانی نسبت به دیگران صورت می‌گیرد و رفتار خصمانه برای تحقق خواسته‌های فرد محسوب می‌شود.
پرخاشگری چگونه به روابط عاطفی و اجتماعی فرد آسیب می‌زند؟
پرخاشگری می‌تواند باعث آسیب‌رساندن به دیگران از نظر عاطفی شود. با پرخاش‌کردن، اطرافیان با حرف‌ها یا حرکات بدون کنترل فرد دچار آسیب روحی می‌شوند. پرخاشگری، مرزهای اجتماعی را نیز نقض می‌کند و زیر پا می‌گذارد و باعث ایجاد خلل در روابط می‌شود؛ البته گاهی همه افراد، رفتارهای پرخاشگرانه‌ای از خود نشان می‌دهند که طبیعی است اما زمانی که به‌صورت مکرر رخ بدهد باید تحت‌کنترل و مدیریت قرار گیرد. وقتی افراد در شرایطی مجبور به پرخاشگری می‌شوند احساس آزردگی و بی‌قراری به آنها دست می‌دهد و فشاری را روی خود احساس می‌کنند. کنترل رفتار در چنین موقعیت‌هایی دشوار می‌شود و امکان دارد ندانند چه رفتارهایی در آن موقعیت مناسب است.
گاهی‌اوقات هم برخی افراد به طور عامدانه دست به پرخاشگری می‌زنند. مثلا ممکن است شخصی با هدف انتقام‌گرفتن یا آزار و تحریک شخصی دیگر به رفتارهای پرخاشگرانه دست بزند. حتی پرخاشگری نسبت به خود هم وجود دارد.
در بین گروه‌های سنی مختلف در خانواده، نوجوانان در دوران خانه‌نشینى کرونایى بیش از دیگران از خود رفتارهای پرخاشگرانه نشان می‌دهند. علت این رفتارها چیست؟
نوجوانی مرحله انتقال از دوران کودکی به بزرگسالی است. در این مرحله برخی نوجوانان ضعف مهارت‌های ارتباطی داشته و از سوی دیگر با دنیای بزرگسالان آشنایی کامل ندارند؛ لذا گاهی به رفتارهای خشونت‌آمیز برای حل مشکلات خود متوسل می‌شوند.
دلایل بسیاری می‌تواند در شرایط فعلی موجب پرخاشگری نوجوانان شود؛ ازجمله وضعیت سلامت جسمی و روانی، دوران بلوغ، ضعف در ساختار خانواده، روابط با خانواده و روابط با دیگران، شرایط تحصیلی و نداشتن ابزار به‌روز و هوشمند، عوامل اقتصادی در خانواده، ویژگی‌های فردی، تجربه‌های زندگی، نداشتن امکانات تفریحی، تک‌فرزندبودن، نداشتن تعامل با همسالان، بیماری، مرگ‌و‌میرهای خانوادگی و اطرافیان بر اثر کرونا، خانواده بیمار، پدر و مادر مسن و بیمار، بیکاری والدین، تغذیه نامناسب، استفاده زیاد از بازی‌های رایانه‌ای، فضای مجازی، وجود همسالان نادرست، اعتیاد، مشروبات الکلی، به‌دست‌آوردن خواسته‌های غیرمعقول خود، ناکامی در علایق عاطفی و تحصیلی می‌تواند به‌شدت گرفتن پرخاشگری نوجوانان در شرایط همه‌گیری کرونا منجر شود.
واکنش‌های نامناسب والدین در مقابله با پرخاشگری فرزندانشان تا چه اندازه در تشدید این رفتارها موثر است؟
تجربه‌های زیادی نشان داده که نصیحت‌های مکرر، تحقیر و تمسخر، برچسب‌زدن‌های نامناسب والدین و خانواده، تنبیه بدنی، روابط ناسالم، استرس و اضطراب و محرومیت‌های مالی و عاطفی والدین از دلایل بروز خشونت در نوجوانان محسوب می‌شود.
آیا این پرخاشگرى‌ها ممکن است در تغییرات رفتارى در دوران بلوغ ریشه داشته باشد و در این صورت والدین چگونه باید برای گذر از بحران بلوغ به فرزندشان کمک کنند؟
بدون شک با توجه به تغییرات اساسی نوجوانان در دوران بلوغ لازم است خانواده‌ها صبوری بیشتری در ارتباط با فرزندانشان داشته باشند. در صورت بروز رفتارهای نامناسب، تکرارشدن و عدم کنترل رفتار نوجوان، کمک‌گرفتن از مشاوران و روان‌شناسانی که در زمینه بلوغ تخصص دارند کمک بسیاری خواهد کرد. در غیر این صورت این‌گونه رفتارها جزو شخصیت آنها خواهد شد و مشکلات بسیاری را در آینده ایجاد خواهد کرد. والدین آگاه باشند اگر در شرایط فعلی همه‌گیری کرونا با درایت عمل کنند و همراه فرزندانشان باشند، نوجوان‌شان به بهترین شکل از بحران روانی ایجادشده گذر خواهد کرد.
والدین در صورت بروز رفتارهاى پرخاشگرانه در فرزندانشان باید چه عکس‌العملی نشان دهند.
گوش‌دادن فعال و صبورانه، بالابردن آگاهی والدین از دوران بلوغ و نوجوانی، ایجاد ارتباطی موثر و صمیمی و اطلاع از نیازهای نوجوان در کنترل پرخاشگری نوجوان بسیار موثر است. همچنین والدین از مقایسه، سرزنش و تحقیر فرزندشان پرهیز کنند.
به‌علاوه استفاده از نظرات نوجوان و مشورت با او، داشتن الگوهای مناسب و دوستان موفق برای ارتباطات موثر، داشتن زمان برای گفت‌وگوی مناسب با نوجوان، وقت‌گذاشتن و همراهی و حمایت نوجوان، رابطه دوستانه برای بیان و درد دل‌کردن و ابراز مشکلات نوجوان در کنترل پرخاشگری او بسیار
موثر است.
اصولا پرخاشگری به معنی رفتاری است که منجر به آزار و درد می‌شود و به قصد آسیب‌رساندن جسمانی یا روانی نسبت به دیگران صورت می‌گیرد و رفتار خصمانه برای تحقق خواسته‌های فرد محسوب می‌شود.
پرخاشگری چگونه به روابط عاطفی و اجتماعی فرد آسیب می‌زند؟
پرخاشگری می‌تواند باعث آسیب‌رساندن به دیگران از نظر عاطفی شود. با پرخاش‌کردن، اطرافیان با حرف‌ها یا حرکات بدون کنترل فرد دچار آسیب روحی می‌شوند. پرخاشگری، مرزهای اجتماعی را نیز نقض می‌کند و زیر پا می‌گذارد و باعث ایجاد خلل در روابط می‌شود؛ البته گاهی همه افراد، رفتارهای پرخاشگرانه‌ای از خود نشان می‌دهند که طبیعی است اما زمانی که به‌صورت مکرر رخ بدهد باید تحت‌کنترل و مدیریت قرار گیرد. وقتی افراد در شرایطی مجبور به پرخاشگری می‌شوند احساس آزردگی و بی‌قراری به آنها دست می‌دهد و فشاری را روی خود احساس می‌کنند. کنترل رفتار در چنین موقعیت‌هایی دشوار می‌شود و امکان دارد ندانند چه رفتارهایی در آن موقعیت مناسب است.
گاهی‌اوقات هم برخی افراد به طور عامدانه دست به پرخاشگری می‌زنند. مثلا ممکن است شخصی با هدف انتقام‌گرفتن یا آزار و تحریک شخصی دیگر به رفتارهای پرخاشگرانه دست بزند. حتی پرخاشگری نسبت به خود هم وجود دارد.
در بین گروه‌های سنی مختلف در خانواده، نوجوانان در دوران خانه‌نشینى کرونایى بیش از دیگران از خود رفتارهای پرخاشگرانه نشان می‌دهند. علت این رفتارها چیست؟
نوجوانی مرحله انتقال از دوران کودکی به بزرگسالی است. در این مرحله برخی نوجوانان ضعف مهارت‌های ارتباطی داشته و از سوی دیگر با دنیای بزرگسالان آشنایی کامل ندارند؛ لذا گاهی به رفتارهای خشونت‌آمیز برای حل مشکلات خود متوسل می‌شوند.
دلایل بسیاری می‌تواند در شرایط فعلی موجب پرخاشگری نوجوانان شود؛ ازجمله وضعیت سلامت جسمی و روانی، دوران بلوغ، ضعف در ساختار خانواده، روابط با خانواده و روابط با دیگران، شرایط تحصیلی و نداشتن ابزار به‌روز و هوشمند، عوامل اقتصادی در خانواده، ویژگی‌های فردی، تجربه‌های زندگی، نداشتن امکانات تفریحی، تک‌فرزندبودن، نداشتن تعامل با همسالان، بیماری، مرگ‌و‌میرهای خانوادگی و اطرافیان بر اثر کرونا، خانواده بیمار، پدر و مادر مسن و بیمار، بیکاری والدین، تغذیه نامناسب، استفاده زیاد از بازی‌های رایانه‌ای، فضای مجازی، وجود همسالان نادرست، اعتیاد، مشروبات الکلی، به‌دست‌آوردن خواسته‌های غیرمعقول خود، ناکامی در علایق عاطفی و تحصیلی می‌تواند به‌شدت گرفتن پرخاشگری نوجوانان در شرایط همه‌گیری کرونا منجر شود.
واکنش‌های نامناسب والدین در مقابله با پرخاشگری فرزندانشان تا چه اندازه در تشدید این رفتارها موثر است؟
تجربه‌های زیادی نشان داده که نصیحت‌های مکرر، تحقیر و تمسخر، برچسب‌زدن‌های نامناسب والدین و خانواده، تنبیه بدنی، روابط ناسالم، استرس و اضطراب و محرومیت‌های مالی و عاطفی والدین از دلایل بروز خشونت در نوجوانان محسوب می‌شود.
آیا این پرخاشگرى‌ها ممکن است در تغییرات رفتارى در دوران بلوغ ریشه داشته باشد و در این صورت والدین چگونه باید برای گذر از بحران بلوغ به فرزندشان کمک کنند؟
بدون شک با توجه به تغییرات اساسی نوجوانان در دوران بلوغ لازم است خانواده‌ها صبوری بیشتری در ارتباط با فرزندانشان داشته باشند. در صورت بروز رفتارهای نامناسب، تکرارشدن و عدم کنترل رفتار نوجوان، کمک‌گرفتن از مشاوران و روان‌شناسانی که در زمینه بلوغ تخصص دارند کمک بسیاری خواهد کرد. در غیر این صورت این‌گونه رفتارها جزو شخصیت آنها خواهد شد و مشکلات بسیاری را در آینده ایجاد خواهد کرد. والدین آگاه باشند اگر در شرایط فعلی همه‌گیری کرونا با درایت عمل کنند و همراه فرزندانشان باشند، نوجوان‌شان به بهترین شکل از بحران روانی ایجادشده گذر خواهد کرد.
والدین در صورت بروز رفتارهاى پرخاشگرانه در فرزندانشان باید چه عکس‌العملی نشان دهند.
گوش‌دادن فعال و صبورانه، بالابردن آگاهی والدین از دوران بلوغ و نوجوانی، ایجاد ارتباطی موثر و صمیمی و اطلاع از نیازهای نوجوان در کنترل پرخاشگری نوجوان بسیار موثر است. همچنین والدین از مقایسه، سرزنش و تحقیر فرزندشان پرهیز کنند.
به‌علاوه استفاده از نظرات نوجوان و مشورت با او، داشتن الگوهای مناسب و دوستان موفق برای ارتباطات موثر، داشتن زمان برای گفت‌وگوی مناسب با نوجوان، وقت‌گذاشتن و همراهی و حمایت نوجوان، رابطه دوستانه برای بیان و درد دل‌کردن و ابراز مشکلات نوجوان در کنترل پرخاشگری او بسیار
موثر است.