با خسارت دخانیات چه کارهایی می توان انجام داد؟

تعداد صفرهای ۱۴۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ آن‌قدر زیاد است که تخمین ارزش و اندازه‌اش برای خیلی از ما سخت است و نمی‌دانیم با چه عددی مواجه‏ایم، اما اگر آن را معادل‌سازی کنیم، متوجه خواهیم شد که این خسارت، چقدر سهمگین است و با آن چه کارهای بزرگی می‌شود کرد:

* ۳.۳ میلیون خانواده در کشور تحت‌پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند. ۱۴۰ هزار میلیارد تومان در هر سال یعنی سالانه بیش از ۴۰ میلیون تومان حمایت از هر یک از این خانواده‌ها؛ هم اکنون  بیشترین مستمری در کمیته امداد به خانواده های پنج نفره به بالا ست که ماهانه یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان پرداخت می شود.

* کل بودجه عمرانی کشور در سال گذشته ۹۲هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان بوده است و خسارت یک‌ساله دخانیات به کشور، تقریبا یک و نیم برابر کل آن است.

* هزینه ساخت هر کلاس درس حدودا ۷۰ میلیون تومان است. ۱۴۰ هزار میلیارد تومان یعنی ساخت ۲ میلیون کلاس درس؛ ۶ برابر نیاز فعلی کشور.

* ۱۴۰ هزار میلیارد تومان یعنی ماهانه ۱۳۸ هزار تومان برای هر ایرانی؛ معادل سه برابر یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی.

* هزینه ساخت و تجهیز هر بیمارستان را حدودا یک‌میلیارد تومان به ازای هر تخت اعلام می‌کنند، پس با ۱۴۰ هزار میلیارد تومان می‌شود هزار بیمارستان ۱۴۰ تختخوابی در کشور احداث کرد.

* و ده‌ها و صدها مثال دیگر …

حالا که ارزش ۱۴۰ هزار میلیارد تومان برایمان روشن شد، می‌توانیم مطالبه‌گر باشیم و بگوییم چرا برنامه‌ها برای کاهش استعمال مصرف دخانیات در کشور ناکارآمد است و سبب می‌شود این خسارت سنگین به کشور تحمیل شود. اما به نظر می‌رسد مافیای دخانیات زورشان خیلی زیاد است و حتی دیوان عدالت اداری هم حریف آن‌ها نشده است. نتیجه‌اش هم مرگ سالانه ۶۰ هزار نفر در کشور (طبق اعلام وزارت بهداشت)، به دلیل مصرف سیگار است.

دو نکته در صحبت‌های اخیر معاون وزیر بهداشت، موضوع قدرت مافیای سیگار در کشور را شفاف می‌کند:

*   میزان مصرف قلیان در بین زنان ایرانی بالاست و یک دلیلش تنباکوهای معطر است. در سال ۹۶ با رای دیوان عدالت اداری واردات تنباکوهای معطر ممنوع شد، اما با ایستادگی مافیای دخانیات، این رای بر زمین مانده است.

* طبق دستورالعملی جهانی و قوانین داخلی، به وزارت صمت ابلاغ شده است که بسته‌بندی‌های سیگار ساده و یکدست باشد، اما می‌بینیم که جعبه‌های سیگار را زیبا طراحی می‌کنند و می‌چینند که جوانان را جذب می‌کند.

این کنایه معاون وزیر بهداشت هم هزار حرف نهفته در خود دارد: «به ما می‌گویند به تولید مواد دخانی کاری نداشته باشید، شما فقط بروید به مردم بگویید سیگار و قلیان نکشند!»

وضعیت بخش مالیات سیگار هم نه‌تنها در کشور ما بلکه در جهان خود یک حدیث مفصل است. دراین‏باره رئیسی معاون وزیر چنین می‏گوید: هدف ما این بود که مالیات را در جایی بگذارند که مصرف‌کننده دارد استفاده می‌کند. قیمت یک سیگار خارجی درِ کارخانه ۶۶۰ تومان است، قیمت روی جلد آن ۱۲ هزار تومان است. قیمت خرده‌فروشی آن ۱۸۰۰۰ تومان است. حال مالیات را از درِ کارخانه می‌گیرند که کمترین مالیات است. یا یک  سیگار ایرانی که قیمت در کارخانه آن ۳۰۰ تومان، روی جلد ۴۵۰ و قیمت خرده‌فروشی آن ۵۵۰ است که از در کارخانه مالیات می‌گیرند که خیلی پایین است. رئیسی می‏گوید: درآمد مالیاتی که اکنون وجود دارد، حدود شش هزار میلیارد تومان است. اگر مالیات درست می‌گرفتند این عدد به ۱۸ هزار میلیارد تومان می‌رسید. یعنی اکنون یک‌سوم مالیات اخذ می‌شود و باز هم مافیای دخانیات سود می‌برند. زیرا وقتی قیمت ارزان باشد، فروش بالاتر است و آن‌ها سود خودشان را می‌برند. در عین حال قرار شد مالیات بر دخانیات را به حوزه سلامت برای هزینه در این حوزه دهند، اما در سال ۱۳۹۷، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ که چیزی به حوزه سلامت ندادند. قرار بود به وزارت ورزش و جوانان و حوزه سلامت دهند که این اتفاق هم نیفتاد. حال ما می‌گوییم اصلا نمی‌خواهد که این پول را به ما بدهند، فقط گران شود که نتوانند بخرند.

بر اساس  آمار جدید وزارت صمت طی سال گذشته ۵۸ میلیارد و ۷۰۰ میلیون نخ سیگار تولید شده است که در عین حال با مشکلاتی که به دلیل   تخصیص‌نیافتن ارز برای واردات مواد اولیه تولید دخانیات وجود داشته است، منجر به توقف تولید محصولات دخانی شده و  قاچاق سیگار رو به افزایش گذاشته است. چنان‌که برای سال  ۱۳۹۹برآورد شده است که ۶میلیارد و ۶۱۰ میلیون نخ سیگار به داخل کشور قاچاق شده است. در این باره نظرسخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز را جویا می‏شویم. «حمیدرضا دهقانی نیا»  تصریح می‌‏کند: خوشبختانه اکنون تمامی زیرساخت‌های لازم برای مبارزه با سیگار قاچاق فراهم شده است و بهانه‏ای برای عدم  نظارت‌ها وجود ندارد. با توجه به این ظرفیت، بنابراین در این شرایط مطرح کردن این‌که افزایش تولید داخلی برای جلوگیری از قاچاق انجام می‌‏شود، چندان منطقی به نظر نمی‌‌رسد. او این نکته را هم می‌گوید که: تصمیمات اخذ شده برای افزایش تولید داخلی سیگار، مربوط به سیاست‌‌‌گذاری‏های کلانی است که در حیطه تصمیم و اقدام وزارتخانه‌های صمت، اقتصاد و کشاورزی است و باید دلایل خود را توضیح دهند.