جوانان ایرانی چه ها که با موبایل نمی کنند!

هفته نامه عصر ارتباط – سمیه مهدوی: گوشی های هوشمند امروز چه کاربردهایی دارند؟ این سوالی است که قبل از کاربران توسط کمپانی های گوشی ساز پاسخ داده می شود. این سوال به قدری مهم است که می تواند به طراحی گوشی های هوشمند جهت داده و آنها را برای تطابق بیشتر با نیازهای جامعه امروز آماده کند. اگر یادتان باشد، سال ها پیش کیفیت صدا در مکالمه برای  انتخاب گوشی در اولویت قرار داشت!

چرا که برقراری ارتباط صوتی از مهم ترین کاربردهای تلفن های همراه بود، اما امروزه انتظارات کاربران از گوشی های هوشمند بسیار فراتر از گذشته است و همین امر کار ساخت و تولید این ابزار را با پیچیدگی های جدی رو به رو کرده است. البته ناگفته نماند که انعطاف پذیری این ابزار زمینه دوام آنها در دنیا تکنولوژی را فراهم کرده است و روز به روز بر کارایی های آنها در زندگی روزمره افزوده شده است.

وابستگی انسان امروز به این ابزار به جهت نقش های متعددی است که گوشی های هوشمند برعهده گرفته و به راحتی از پس انجام آن برآمده اند. آنها مانند دستیاری کارآمد در تمامی عرصه های زندگی وارد شده و در حقیقت به درستی از پس اجرای نقش دستیار هوشمند برآمده اند.

پس دیر یا زود اطلاق عنوان گوشی هوشمند شاید اشتباه بوده و باید جایگزینی با عنوان دستیار هوشمند برای آنها انتخاب کرد، چرا که آمار نشان می دهد مکالمه با تلفن همراه که روزی نخستین کاربرد این ابزار بود، جای خود را به موضوعات دیگری واگذار کرده است. موضوعی که شاید با وجود استفاده مکرر از گوشی های هوشمند کمتر به آن توجه کرده باشید. اما یک بررسی نشان می دهد که ما از گوشی ها کمتر برای مکالمه و بیشتر برای سایر امور استفاده می کنیم؛ نتیجه ای که شاید شما را هم متعجب کند.

در کشور ما نیز گوشی های هوشمند از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار هستند به طوری که طبق آمار موجود در ایران ۷۱ میلیون نفر از تلفن همراه استفاده می کنند. این میزان استفاده از گوشی در کشور، لزوم بررسی نحوه استفاده از این ابزار هوشمند را دوچندان می کند، در تحقیق میدانی ما اولویت های جوانان ۱۴ تا ۲۵ سال در استفاده از گوشی های هوشمند را بررسی کردیم که نتایج جالبی به دست آمد.

۱- بازی

با توجه به جمعیت جوان کشور که طبق آخرین آمار ۲۵درصد جمعیت کل کشور را تشکیل می دهد، استفاده از گوشی های هوشمند برای بازی از رایج ترین کاربردهای این وسیله در بین جوانان ایرانی است. محبوبیت بازی در کشور به قدری است که یک پنجم کاربران بازی های رایانه ای در جهان، ایرانیان هستند، این در حالی است که کشور ما فقط یک درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل داده است.

بازی های موبایلی نیز مانند نمونه های رایانه ای طرفداران زیادی در کشور دارند، جوانانی که در وسایل نقلیه عمومی، آسانسور و حتی میهمانی ها مشغول بازی هستند، موید نفوذ فراگیر بازی های موبایلی و به ویژه بازی های استراتژیک در ایران است. در این راستا بازی هایی چون Clash of Clans و Candy Crash که افراد زیادی را درگیر خود کرده، آن چنان که این افراد حاضرند با صرف وقت و هزینه گزاف، به سطوح بالاتر بازی دست یابند، گواهی بر این مدعا هستند.

اما نکته غم انگیز آنجا است که هرچه فرد در بازی پیش می رود و سطح موفقیت خود را بالاتر می برد بر میزان استرس و اضطراب او افزوده شده و ولع بیشتری برای ادامه بازی و رسیدن به مراحل بالاتر در او ایجاد می شود به گونه ای که اکثر فعالان این گونه بازی ها معتقدند که در مراحل بالاتر، قدرت انصراف از ادامه بازی را به کلی از دست داده اند.

ایجاد توهم پیشرفت، برگ برنده این گونه بازی ها است، پیشرفتی که نه تنها در دنیای واقعی هیچ نمودی نداشته بلکه آسیب های جدی را برای بازی کنندگان به ارمغان آورده است. براساس بررسی های ما، جوانان ایرانی به طور میانگین ۲ الی ۴ ساعت در روز را به بازی با گوشی هوشمند خود اختصاص می دهند و این میزان استفاده رتبه اول را نصیب کاربرد گوشی در بازی کرده است.

۲- پیام رسان های موبایلی

حضور جوانان در پیام رسان های موبایلی در ایران به طور روزافزونی در حال افزایش است. در جامعه آماری ما هر یک از شرکت کندگان حداقل در یک شبکه اجتماعی موبایلی عضویت داشتند. حضور قابل توجه کاربران ایرانی در پیام رسان های موبایلی به حدی است که اپراتورهای تلفن همراه از این بابت متضرر شدند. زیرا رایگان بودن ارسال پیامک و برقراری تماس، کاربران زیادی را به سمت استفاده از این امکانات سوق داده به طوری که براساس اعلام وزارت ارتباطات در نوروز سال ۹۴، سه اپراتور اول، دوم و سوم ۱۹ میلیارد پیامک رد و بدل کرده اند که این آمار در مقایسه با ارسال ۲۸ میلیارد پیامک تبریک در سال قبل از آن، ۹ میلیارد کاهش داشته است.

در بین پیام رسان ها وایبر و به تازگی تلگرام در بین ایرانیان از محبوبیت بیشتری برخوردار شده اند. طبق آمار اعلام شده توسط سایت الکسا، ایران در استفاده از وایبر با در اختیار گرفتن ۱۱٫۸درصد از ترافیک، مقام اول در جهان را به خود اختصاص داده است و در میزان استفاده از تلگرام پس از کشور آمریکا با ۳٫۷ درصد در مقام دوم و در لاین با میزان ۹٫۲ درصد پس از اندونزی و آمریکا در جایگاه سوم قرار گرفته است. این در حالی است که اینستاگرام نیز از قافله عقب نمانده و روند رو به رشدی در پیش گرفته است.

کسب این رتبه ها در جهان، با توجه به جمعیت کشور، گویای محبوبیت بسیار زیاد این پیام رسان ها در ایران است. این موضوع از چشم طراحان بازی دور نمانده و آنها با گنجاندن امکان چت و ارسال و دریافت پیام در بازی ها از محبوبیت این ابزار موبایلی و چت آنلاین برای موفقیت بازی های خود بهره برده اند و از این طریق عده بیشتری به جرگه بازی کنندگان پیوسته اند.

اما در نهایت نکته قابل تامل روش استفاده از این برنامه ها است که گاهی زمینه را برای دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران و سودجویی جای بعدی فراهم می کند، همچنین امکان ارتباط گسترده با افراد ناشناس می تواند بسترساز آسیب های جدی در قشر جوان جامعه شود.

این برنامه ها نیز روزانه به طور متوسط ۱ الی ۳ ساعت از زمان مولدترین بخش جامعه را بر باد می دهد.

۳- عکاسی و فیلم برداری

اما رواج استفاده از شبکه های اجتماعی، به رونق بیشتر عکاسی با گوشی های هوشمند انجامید و از طرفی دیگر ثبت تصاویر زیبا، تمایل افراد برای عضویت در شبکه های اجتماعی و به ویژه اینستاگرام را دوچندان کرد.

علاقه به ثبت عکس و به اشتراک گذاشتن آن، سازندگان گوشی را به بهبود کیفیت دوربین های موبایل واداشت و از آن جا رقابت تنگاتنگ شرکت ها برای ارتقای دوربین های سلفی و اصلی گوشی های هوشمند آغاز شد، به طوری که امروزه دوربین گوشی های هوشمند نقشی اساسی در موفقیت آنها ایفا می کند. بخش عمده ای از افراد شرکت کننده در نظرسنجی اذعان داشتند که حداقل روزی یک بار از گوشی خود برای عکاسی استفاده می کنند و آن را در شبکه های اجتماعی به اشتراک می گذارند.

متاسفانه در این تحقیق نتوانستیم درصد مشخصی از میزان عکاسی سلفی در مقایسه با سایر انواع عکاسی به دست آوریم، اما مشخص شد که کاربران از دوربین های خود بیشتر برای عکاسی استفاده می کنند تا فیلم برداری.

۴- گوش دادن به موسیقی و تماشای فیلم

از زمانی که پخش موسیقی به عنوان محبوب ترین قابلیت مورد توجه کاربران بود؛ زمان زیادی نمی گذرد، اما امروزه با افزایش کاربری های گوشی های هوشمند این قابلیت به رتبه های پایین تر تنزل پیدا کرده است. با وجود این جوانان به طور متوسط ۳۰ دقیقه یا یک ساعت در روز را با گوش دادن به موسیقی سپری می کنند.

در رابطه با تماشای فیلم وضع اندکی متفاوت است. میزان استفاده از موبایل برای تماشای فیلم، نسبت به گوش دادن به موسیقی کمتر است و به طور متوسط روزانه، نیم ساعت از وقت جوانان ایرانی را به خود اختصاص می دهد. البته بزرگ تر شدن نمایشگر گوشی ها کار را برای طرفداران تماشای فیلم آسان تر کرده است، با وجود این استفاده از این قابلیت در مقایسه با گوش دادن به موسیقی، طرفداران کمتری دارد.

۵- وب گردی و استفاده از شبکه های اجتماعی

گرچه فیس بوک توانسته همچنان نفوذ خود را در بین کاربران شبکه های اجتماعی حفظ کند، اما شواهد حاکی از آن است که روز به روز از محبوبیت این شبکه اجتماعی در بین جوانان کاسته می شود به طوری که این میزان از ۸۰درصد در سال گذشته میلادی به ۷۴درصد در سال جاری رسیده است.

در رابطه با سیار شبکه ها نیز وضع به همین منوال است، Twitter با کاهش ۲٫۷۱درصدی رو به رو شده و Google+ با ۳٫۶۷، YHOO با ۴٫۹۲ درصد و LNKD با ۳٫۹۷ درصد کاهش دست و پنجه نرم می کند. درعوض Instagram، Snapchat و Pinterestبا موفقیت در جلب مخاطب بیشتر، موقعیت بهتری نسبت به شبکه های اجتماعی مذکور به دست آورده اند. با این وجود گشت و گذار در اینترنت و سرک کشیدن در شبکه های اجتماعی روزانه ۳۰ الی ۴۵ دقیقه از وقت جوانان ایرانی بین ۱۴ تا ۲۵ سال را به خود اختصاص می دهد.

۶- مکالمه

در کمال تعجب بالاخره نوبت به قابلیتی رسید که روزی هدف اولیه از تولید گوشی های هوشمند به شمار می رفت! مکالمه با گوشی هوشمند برای جوانان ایرانی مانند بزرگترها از محبوبیت زیادی برخوردار نیست. بررسی ما نشان داد، جوانان در حقیقت تنها زمانی به سراغ استفاده از این قابلیت می روند که شرایط استفاده از سایر امکان های ارتباطی فراهم نباشد. مثلا تماس گیرنده به شبکه اینترنت دسترسی نداشته باشد، مخاطب آنلاین نباشد و یا در شرایطی که نیاز به برقراری تماس فوری وجود داشته باشد.

در حقیقت این شرایط است که فرد را به برقراری ارتباط صوتی و انجام مکالمه از طریق گوشی های هوشمند سوق می دهد؛ در غیر این صورت به دلیل هزینه بر بودن مکالمه با تلفن های موبایل، اکثر جوانان دانش آموز و دانشجو، روش های جایگزین را به برقراری ارتباط صوتی با مخاطب از طریق سیم کارت ترجیح می دهند.

به هر حال زمان مکالمه جوانان ایرانی با موبایل در طور روز اگرچه بسیار متغیر بود اما همچنان جایگاه ششم استفاده از تلفن همراه در ایران را به خود اختصاص می دهد.

۷- استفاده از سایر اپلیکیشن ها

به طور کلی آقایان اپلیکیشن های بیشتری روی دستگاه موبایل خود نصب می کنند، اما خانم ها زمان بیشتری را به استفاده از اپلیکیشن های حوزه سلامت، اندازه گیری کالری و ضربان قلب، قدم شمار و سایر برنامه هایی که در راستای تحقق اینترنت چیزها طراحی شده اند، در بین جوانان طرفداران زیادی دارند.

اپلیکیشن های مکان یاب نیز توانسته اند با گذر زمان، همچنان محبوبیت و کارایی خود را حفظ کنند. طبق بررسی های انجام شده  جوانان ایرانی روزانه ۲۰ الی ۳۰ دقیقه را صرف استفاده از اپلیکیشن های مختلف می کنند.

۸- ارسال پیامک

اما همانطور که می دانیم رد و بدل کردن پیام کوتاه یا همان SMS مدت هاست که رونق خود را از دست داده و در حقیقت به آخرین اولویت افراد در استفاده از گوشی های هوشمند تبدیل شده است. در مواردی که دسترسی به اینترنت وجود ندارد از این امکان بیشتر برای تبریک اعیاد و یا ارسال پیامک های تبلیغاتی توسط شرکت ها استفاده می شود. درحقیقت می توان گفت که پیام در بین جوانان کارکرد چندانی نداشته و گاهی ممکن است مدت ها از آن استفاده ای نکنند.

نتیجه گیری و جمع بندی

به هر تقدیر نتایج تحقیقات کوچک نشان می دهد که جوانان ایرانی بخش عمده ای از وقت خود را با گوشی های هوشمند می گذرانند، بدون اینکه به دنبال هدف هوشمندانه ای از این کار باشند. و به این ترتیب روزها و شب های جوانانی که مهم ترین بخش زندگی خود را به پای گوشی های هوشمند می ریزند، فنا می شود، بی آن که کسی به زنگ خطری که مدت هاست به صدا درآمده گوش فرا دهد.

به هر حال این تغییرات در رفتار و کاربرد ابزارهای فناوری نزد جوانان ایرانی، توجه مسوولان و متولیان فرهنگی کشور را نیز می طلبد تا در کنار سخنرانی ها و همایش ها و جلساتی که خروجی آنها ناملموس است و تاثیری بر واقعیت های  جامعه ندارد، تدابیری نسبت به هماهنگی خود با مدل زندگی جوانان امروز بیندیشد.