مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
گفت‌وگو با «رضا نیک‌طلب» که تصویرش در حال پاشیدن‌گندم در تالاب برای پرندگان پربازدید شد و پویش دانه‌ریزی برای پرندگان مهاجر را راه انداخته است
به تازگی عکسی از دو جوان در فضای مجازی دست‌به‌دست شد که درحال دانه‌ریزی برای پرنده‌های مهاجر در تالاب «هورالعظیم» بودند. توضیح عکس می‌گفت که مهمان‌نوازی جنوبی‌ها به کار پرندگان مهاجر هم آمده و دو جوان با هزینه شخصی، گندم می‌خرند و در تالاب هورالعظیم می‌ریزند تا پرندگان مهاجر گرسنه نمانند. گفته می‌شود دانه‌ریزی در تالاب، یک پویش مردمی است که با هدف حفاظت از پرنده‌ها انجام شده است. بعد یک عده شروع کردند به تشویق این بچه‌ها و عده‌ای دیگر هم سوال‌ها و ابهاماتی را مطرح کردند که اهمیت و ضرورت کار را زیر سوال می‌برد. برای فهمیدن جزئیات بیشتر با یکی از جوان‌های داخل عکس، تماس گرفتم. «علی معرف» عکاس خوزستانی که عکس را در صفحه شخصی‌اش منتشر کرده‌است، «رضا نیک‌فلک» را به من معرفی می‌کند. رضا ۲۷ ساله است، «محیط‌زیست» خوانده و از سال گذشته به کمک دوستانش پویش «دانه‌ریزی برای پرندگان مهاجر» را راه انداخته است.
ماجرای آن عکس چه بود؟
در غرب استان خوزستان، معضل صید پرنده‌های مهاجر را داریم. هرسال در فصل مهاجرت که از شهریور شروع می‌شود تا فروردین که پرنده‌ها برمی‌گردند، صیادها با روشی مخصوص آن‌ها را به دام می‌اندازند. شیوه کارشان به این‌صورت است که زمین‌های ۳۰ هکتار به بالا را خاک‌ریزی می‌کنند. بعد در آن‌ها کانال می‌کشند و آب را به داخل زمین هدایت می‌کنند. به این‌ترتیب یک آبگیر یا تالاب مصنوعی درست می‌شود. صیادها این محیط‌ها را قرق می‌کنند و اجازه نمی‌دهند هیچ‌کس به آن‌ها وارد شود یا سروصدا کند. آن‌ها در این تالاب‌های مصنوعی دانه‌ریزی و بعد که پرنده‌ها جذب شدند، با تور صیدشان می‌کنند. این مشکل حتی در مناطق حفاظت‌شده‌ای مثل «هورالعظیم» و «بامدژ» هم وجود دارد. از آن جایی که سازمان حفاظت از محیط‌زیست نیرو و توانایی کافی برای برخورد با این افراد را ندارد، ما تصمیم گرفتیم با دانه‌ریزی، پرنده‌ها را در هورالعظیم نگه داریم تا به دلیل تغذیه سمت دامگاه‌ها نروند. البته در تالاب به‌صورت طبیعی غذا هست ولی در دامگاه‌ها هم غذا وجود دارد و هم در ظاهر خطری پرنده را تهدید نمی‌کند، به‌همین دلیل پرنده‌ها ترجیح می‌دهند در دامگاه بنشینند. دوسال اول به‌صورت آزمایشی این روش را انجام دادیم و از سال گذشته به‌طور وسیع شروع کرده‌ایم که خوشبختانه جواب داده است.
پویش دانه‌ریزی را یک تیم هدایت می‌کند؟ چطور می‌شود با شما همکاری کرد؟
در خوزستان من و دو، سه نفر از دوستانم با هماهنگی اداره محیط‌زیست این کار را انجام می‌دهیم. برای شروع پویش در صفحه شخصی، فراخوان زدیم و شماره‌حساب اعلام کردیم. حدود ۲۳ میلیون تومان کمک مردمی جمع‌آوری شد. نزدیک به ۱۷میلیون از این مبلغ را صرف خرید دانه و بقیه را برای تیمار حیات‌وحش هزینه کردیم. من گونه‌های وحشی آسیب دیده را در خانه تیمار می‌کنم. کارهایی مثل مراجعه به دام پزشکی و خرید دارو و غذا هزینه زیادی می‌برد که آن‌هم با کمک مردم تأمین می‌شود. برای پیوستن به پویش دانه‌ریزی، در فصل مهاجرت پرنده‌ها می‌توانید به صفحه شخصی من مراجعه کنید.
در فضای مجازی، ابهاماتی درباره کار شما پیش آمد. مثلا بعضی‌ها گفتند این کار باعث آلودگی تالاب می‌شود و عده‌ای هم گفتند از کجا معلوم که برای به‌دام انداختن پرنده‌ها نباشد!
درباره ابهام دوم باید بگویم که ما با هماهنگی اداره محیط‌زیست، کار را انجام می‌دهیم و گزارشش به طور رسمی منتشر شده است. اما درباره آلودگی تالاب، هورالعظیم با پساب‌های کشاورزی و فاضلا‌ب شهری آب گیری می‌شود و بخش‌های وسیعی از آن خشک شده است. یعنی پرنده‌ها زیستگاه‌شان را ازدست داده‌اند، غذای کافی ندارند و بخشی از غذایی که باقی مانده به انواع سموم آلوده است. برای یک‌عده سوال پیش آمده‌بود که مگر پرنده‌های تالاب، ماهی نمی‌خورند؟ چرا برای‌شان دانه می‌ریزیم؟ این پرنده‌ها جزو مرغابی‌سانان هستند و دانه‌خوار. بسته به گونه‌شان در آب‌های کم‌عمق می‌نشینند و ما هم در عمق کم برای‌شان دانه می‌ریزیم.
ما برای تالاب‌ها چه کاری می‌توانیم بکنیم؟
اولین قدم، اطلاع‌رسانی است که مردم به وجود مشکلات محیط‌زیستی آگاه شوند. مثلا در این مورد خاص، مشکل این است که مردم پرنده‌های وحشی را در بازار می‌خرند. باید بدانند که این کار غیرقانونی است و با خریدشان به نابودی نسل پرنده‌های مهاجر کمک می‌کنند. همچنین می‌توانند با تحقیق و بررسی به پویش‌های محیط‌زیستی بپیوندند. اقدام مهم دیگر این است که از سازمان متولی حیات‌وحش یعنی محیط‌زیست مطالبه‌گری کنید. فشارها و گزارش‌های مردمی، در بهبود اوضاع تأثیرگذار است.
حال و روز هورالعظیم این‌روزها چطور است؟
هورالعظیم الان در فصل کم‌آبی است. همان‌طور که گفتم بخش وسیعی از آن خشک شده و بخش‌های دیگرش آب کم‌عمقی دارد که آلوده به انواع کود شیمیایی است. علاوه‌بر این، در بخش‌هایی از تالاب ارتباط آبی قطع شده است چون شرکت نفت در تالاب جاده‌های پرشماری برای استخراج نفت زده و تالاب متأسفانه از حالت طبیعی خارج شده‌است. به این‌ها آتش‌سوزی‌های عمدی در تالاب را هم اضافه کنید که دقیقا نمی‌دانیم کار چه کسانی است. همین‌قدر می‌دانیم که بومی هستند و درباره دلایلش هم حدس‌هایی زده می‌شود. بعضی‌ها می‌گویند نی‌های هورالعظیم آتش زده می‌شود تا نی جدید سبز بشود، این نی‌های جدید که کوتاه هستند، خوراک دام می‌شود. یک‌عده می‌گویند کار ماهی‌گیرهاست؛ آن‌ها محوطه را آتش می‌زنند تا بتوانند تور بیندازند و صید کنند. قبلا شرکت نفت هم این کار را می‌کرد تا راحتتر تالاب‌ها را خشک کند. به هرحال هورالعظیم حال خوبی ندارد.