مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
٢۴ میلیون نفر، ١٠ میلیون نفر، شش میلیون نفر یا سه میلیون نفر؟ یارانه چه تعداد ایرانی در سال جاری حذف خواهد شد؟
این سوالی است که افکار عمومی با وسواس و دقت پاسخ‌های متفاوت به آن را پیگیری می‌کند.
در حالی که طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی قرار است یارانه ٢۴ میلیون نفر در سال جاری حذف شود اما بررسی‌ها نشان می‌دهد در پایان سومین ماه سال، برنامه‌ریزی‌ها بر حذف یارانه تعدادی به مراتب کمتر از این رقم استوار است. عملیات حذف یارانه‌ها از ابتدای فعالیت دولت یازدهم کلید خورد. هرچند دولت در ابتدای فعالیت خود تلاش کرد با راه‌اندازی کمپین و همراه کردن مردم یارانه برخورداران را حذف کند اما در عمل به دلیل عدم توفیق در پیشبرد این سیاست مجبور شد دست به شناسایی افراد زده و یارانه کسانی که برخورداری‌شان محرز می‌شود را حذف کند.
عدم همراهی بخش‌هایی از جامعه با این تصمیم دولت و مانور منتقدان بر این مساله سبب شد سیاست دولت در همان ابتدای اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها با شکست مواجه شود. بر اساس این گزارش حذف یارانه برخورداران از ابتدای سال گذشته در دستور کار قرار گرفت و برآوردها نشان می‌دهد در این دوره زمانی یارانه بیش از سه میلیون و ٢٠٠ هزار نفر حذف شد. مقامات دولتی معتقدند در بهترین شرایط یارانه همین تعداد از برخورداران در سال جاری قابل حذف باشد اما مجلس شورای اسلامی که خود زمانی بر چرایی حذف یارانه‌ها مانور می‌داد، در قالب لایحه بودجه سال جاری دولت را مکلف کرد نسبت به حذف یارانه ٢۴ میلیون نفر در سال جاری اقدام کند.
وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی درباره تصمیمات تازه اتخاذ شده در خصوص حذف یارانه‌ها گفته است: قرار است کمیسیونی مشترک میان مجلس و دولت شکل بگیرد تا عملیات حذف یارانه برخورداران را سامان دهد.
براساس گزارش‌های رسیده از سوی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی مقرر است از ابتدای تیرماه سال جاری مجددا عملیات حذف یارانه برخورداران کلید بخورد. پیش از این برخی مقامات مسوول تاکید کرده بودند در سال جاری نیز در بهترین شکل احتمال حذف یارانه سه میلیون نفر فراهم است اما تمهیدات اندیشیده شده بر این نکته استوار است که حذف یارانه ١٠ میلیون نفر اجرایی است.
شیوه‌ها تغییر کرد
اگر تا پیش از این پس از حذف یارانه برخورداران فرد یارانه‌بگیر از قطع یارانه مطلع می‌شد، امسال وزارت متولی این اقدام تدابیری جدید اندیشیده است. بر این اساس ابتدا از سوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها با سرپرست خانوار تماس گرفته شده و دلایل قطع یارانه به اطلاع وی می‌رسد و سپس توضیحات وی ضبط و ثبت شده تا مجددا مورد بازبینی قرار بگیرد. این اقدام برای کاهش ضریب خطای حذف یارانه‌بگیران است چرا که بررسی‌ها نشان می‌دهد در صورت بالا بودن ضریب خطا این احتمال وجود دارد که تبعات اجتماعی منفی این طرح از مزایای اقتصادی آن بیشتر باشد.
یارانه‌های نقدی از سال ١٣٨٩ تاکنون هر ماه ۴۵ هزار و ۵٠٠ تومان به ازای هر نفر بوده است. هر چند از ابتدای اجرای این طرح مقرر بود که یارانه‌های نقدی در دوره‌ای پنج ساله پرداخت شود اما برآوردها نشان می‌دهد نه‌تنها اهداف پیش‌بینی شده در این حوزه محقق نشد بلکه یارانه‌های نقدی به عارضه‌ای جدی برای اقتصاد ایران بدل شده است.
دولت دهم با هدف هدفمند کردن یارانه‌ها نسبت به اجرای این طرح اقدام کرد اما در عمل یارانه‌های نقدی بی‌هدف، برابر و یکسان میان مردم توزیع می‌شود و همین امر سبب شده است هیچ کدام از دستاوردهای اولیه نیز در قالب این طرح محقق نشد و برآوردها نشانگر آن است که اقتصاد نه‌تنها رقابتی شد بلکه با رکودی سخت و سنگین روبه‌رو شده است.
برخی پیش‌بینی‌ها بر این نکته استوار است که در بهترین شرایط امسال یارانه ١٠ میلیون نفر حذف شود. پیش‌بینی‌ها دلالت بر آن دارد که حذف یارانه‌ها با همین روش تا زمانی که تنها نیازمندان واقعی در فهرست یارانه‌بگیران باقی بمانند، تداوم یابد. آنچه مشخص است اینکه نیازمندان واقعی که استحقاق دریافت یارانه را دارند از سوی دولت، نهادهای ذی‌ربط و نهادهای ناظر کسانی اعلام شده‌اند که تحت پوشش نهادها و بنیادهای حمایتی مانند کمیته امداد، بهزیستی و… قرار دارند. زنان سرپرست خانوار نیز در این گروه قرار می‌گیرند.
از سوی دیگر پیشنهاداتی درباره اعمال شیوه یا هدفمند برای اعطای یارانه‌ها نیز ارایه شده که هنوز مراحل اولیه بررسی را طی می‌کند. از آن جمله می‌توان به اعطای یارانه هدفمند درمان، آموزش و پرورش به کسانی که فرزند در حال تحصیل دارند و همچنین خوراک به کسانی که زیر خط فقر غذایی قرار دارند، اشاره کرد.
یارانه‌ها در حالی به معضلی مهم برای اقتصاد بدل شده‌اند که پیش از هدفمندی نیز برآوردها نشان می‌داد میزان یارانه غیرمستقیم اعطایی، اقتصاد را از سرمایه‌گذاری در بخش‌های نوین و همچنین رقابتی شدن در عرصه بین‌الملل بازداشته است.
سناریوهای مطرح برای حذف یارانه‌ها
حذف یارانه ٢۴ میلیون نفر طبق مصوبه مجلس
حذف یارانه ١٠ میلیون نفر طبق برنامه جدید وزارت رفاه
تعیین تعداد حذفی‌ها در کارگروه مشترک دولت و مجلس
شیوه‌های تازه برای اعطای یارانه غیرمستقیم
اعطای یارانه تحصیل به کسانی که فرزند در حال تحصیل دارند
اعطای یارانه درمان به کسانی که با بیماری روبه‌رو هستند
افزایش سقف یارانه کسانی که تحت پوشش نهادهای حمایتی هستند