پسلرزههای خروج انگلستان از اتحادیه اروپا، یکی پس از دیگری، خود را به مرزهای بریتانیا و دیگر کشورهای اروپایی میکوبد و قدرت تأثیرگذاری خود را به رخ مردم این قاره میکشد. حالا نهتنها جامعه انگلیس دو شقه شده و مقابل هم ایستادهاند و کار به تظاهرات و اعتراضهای خیابانی و جنگ قدرت در بین سیاسیون کشیده است بلکه در داخل اتحادیه اروپا هم برخی کشورها برای لندن خط و نشان میکشند که دیگر نمیتواند تصمیم خود را تغییر دهد و باید هرچه زودتر از اتحادیه خارج شود.
آن دسته از انگلیسیها که رأیشان ماندن در اتحادیه بود و حالا خود را با فاصلهای اندک بازنده همهپرسی میبینند، به خیابانها آمده و دست به تظاهرات زدهاند و شعار میدهند که «من طرفدار اتحادیه اروپا هستم». اکثر این معترضان از قشر جوان هستند و همهپرسی را به قشر مسن و بازنشستگان انگلیسی که از کاهش بودجههای عمومی و تسهیلات دولتی ناراضی بودند و همه اینها را تقصیر سیاستهای اتحادیه اروپا و مهاجران میدانستند، باختهاند. در روزهای گذشته معترضان در منطقه «وست مینستر» لندن و در نزدیکی ساختمان نخستوزیری تظاهرات و تجمع کردهاند.
رقابت برای شماره ۱۰ داونینگ استریت
اما ظاهراً از دست نخستوزیر مستعفی کاری بر نمیآید و از هماکنون رقابت بر سر جانشینی او در میان رقبای داخلی حزب محافظهکار انگلستان بالا گرفته است. از این رو، همه نگاهها به نخستوزیر بعدی دوخته شده است.
در این میان، چند گزینه بخت بیشتری دارند که اکثر آنها اتفاقاً از مخالفان خروج انگلیس از اتحادیه اروپا هستند. اما نارو زدن مایکل گوو وزیر دادگستری انگلیس به بوریس جانسون شهردار سابق لندن و از حامیان اصلی خروج انگلیس از اتحادیه، کمی میدان بازی را پیچیده کرده است. گوو که پیشبینی میشد از جانسون حمایت کند تا بخت نخستوزیری او قطعی شود، روز جمعه خودش برای نخستوزیری ابراز تمایل و آمادگی کرد و گفت که وارد رقابت خواهد شد. این اتفاق باعث شد تا جانسون از رقابت کنار بکشد. در این بین، از افراد دیگری همچون جورج اسبورن، استفن کراب وزیر کار و بازنشستگی، ساجد جاوید وزیر تجارت، پریتی پاتل عضو حزب محافظهکار و نماینده سابق مجلس، نیکی مورگان وزیر آموزش و پرورش و جرمی هانت وزیر بهداشت و سلامت به عنوان گزینههای دیگر نخستوزیری یاد میشود. اما نظرسنجیها نشان میدهد که ترزا می، وزیر کشور انگلیس، بیشترین بخت را برای رسیدن به ساختمان شماره ۱۰ خیابان داونینگ استریت دارد.
کنترل از دست انگلیس خارج شده است
با این حال و باوجود اعتراضات و کمپینهای داخلی و تغییر نخستوزیر، به نظر نمیرسد که باز هم خروج انگلیس از اتحادیه اروپا که حالا در ابتدای سرازیری قرار گرفته، متوقف شدنی باشد. چون انگلیسیها دیگر تنها تصمیمگیران و بازیگران اصلی این میدان نیستند و حالا معلوم شده که برخی قدرتهای اروپایی هم از رفتن آنها بدشان نمیآید.
در روزهای اخیر رئیسجمهور فرانسه و مقامات آلمانی خواستار تسریع در خروج انگلیس شده و تأکید کردهاند که این تصمیم برگشتپذیر نیست. حالا وزیر خارجه آلمان هم که مخالف خروج انگلیس از اتحادیه بود، میگوید: لندن هرچه سریعتر نقشه راهی را برای خروج از اتحادیه اروپا ارایه دهد.
یک کارشناس مسایل اروپا در این باره میگوید: موضوع همهپرسی در بریتانیا از دو منظر قابل بررسی است. در حوزه واکنش قدرتهای اروپایی مثل آلمان و فرانسه و تأکید آنها بر خروج سریعتر و غیرقابل برگشت انگلیس باید گفت که بهصورت سنتی فرانسویها مخالف پیوستن انگلیس به اتحادیه بودند چون معتقد بودند بریتانیا در حکم
«اسب تروا»یی برای امریکا است و نفوذ این کشور را در اتحادیه اروپا تقویت میکند. به همین دلیل، شارل دوگل تا آخرین لحظهای که در قدرت بود نگذاشت که بریتانیا وارد اتحادیه شود.
حسن عابدینی میافزاید: نکته دوم، عضویت نیمبند و حاشیهای بریتانیا در اتحادیه اروپا است که همواره تلاش داشت در حوزه سیاسی متحد اروپا باشد و اعمال نفوذ کند اما در حوزه مالی و اقتصادی خود را جدا نگه دارد.
وی با یادآوری اینکه بریتانیا عضو منطقه یورو، پول واحد اروپایی، نشد و خود را از نظر مالی از اتحادیه جدا نگه داشت و حتی معاهده شینگن و لغو روادید بین کشورهای اتحادیه را هم نپذیرفت، خاطرنشان کرد: از نظر قدرتهای اروپایی، انگلیس از اتحادیه سوءاستفاده میکرد. این کارشناس مسایل بینالملل میافزاید: نکته سوم مربوط به سوءاستفاده مقامات بریتانیا از موضوع همهپرسی است.
برگزاری همهپرسی برای خروج از اتحادیه یکی از تبلیغات انتخاباتی کامرون بود. او در سالهای قدرت از این موضوع به عنوان اهرم فشار بر اتحادیه استفاده میکرد اما در روزهای آخر که نظرسنجیها نشان داد حامیان خروج از اتحادیه ممکن است در اکثریت باشند، نظرش را عوض کرد.
عابدینی افزود: اکنون هم کامرون گفته تا ۳ ماهی که در قدرت است، خروج از اتحادیه را اجرایی نمیکند. نامزدهای نخستوزیری هم میگویند ممکن است خروج را عملیاتی نکنند و صداهایی به گوش میرسد که همهپرسی را مشورتی تلقی کنند نه اجرایی. ضمناً موضوع جدایی اسکاتلند هم مطرح شده است. به نظر میرسد که کشورهای قدرتمند اتحادیه از این نقطه ضعف بریتانیا استفاده میکنند تا لندن نتواند برای خروج از اتحادیه از اروپا امتیاز بگیرد.