مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
حتما برایتان پیش آمده وقتی ناخوش احوال هستید، قدیمی‌ترها که به درمان‌های قدیمی باور دارند، حال بدتان را به جسم گیر کرده توی گلوی‌تان ربط بدهند و ترغیب‌تان کنند که پیش یک تُل‌گیر بروید تا اصطلاحا بندتان را باز کند و از حس و حال بیماری رها شوید. قبل از هر چیز باید بدانید به تکه‌های گیر کرده در گلوی افراد به ویژه کودکان، تُل می‌گویند و افراد تل‌گیر، با دست انداختن در گلو یا فوت کردن، این اجسام خارجی را بیرون می‌کشند. در پرونده امروز زندگی‌سلام می‌خواهیم این شغل را که تا دل‌تان بخواهد اسم دارد (تُل‌گیری، تول‌گیری، قاریق‌گیری، قاروق‌گیری، بندی و …) از جنبه‌های مختلف واکاوی کنیم و بفهمیم بخشی از این درمان که جنبه تلقین و خرافه دارد به بخش علمی‌اش می‌چربد یا خیر؟
آشغال‌های گلو را در چند ثانیه بیرون می‌کشم
گفت‌وگو با خانمی که مادربزرگ و مادرش تل‌گیر بودند و این توانایی بعد از ۳ نسل به او رسیده است
تل‌گیری، شغلی است که تعدادی قبولش دارند و خیلی‌ها هم برچسب خرافه و غیرعلمی بودن رویش می‌چسبانند. به دنبال یافتن یک تعریف علمی و اطلاعات درست و قابل ارجاع با یکی از افراد مشغول در این حرفه که می‌گوید حواس، پنجه و استعداد این کار ذاتی است و از سه نسل قبل به او رسیده، گره از کار خیلی‌ها باز کرده و مراجعان راضی و ثابتی دارد، تماس می‌گیرم. او صحبتش را با شرح مقدماتی درباره ساختار و شکل لوزه‌ها شروع می‌کند، اطلاعات کامل و به‌روزش، اشرافش بر آناتومی بدن و تسلطش بر مباحث، تعجبم را برمی‌انگیزد. او برخلاف دیگر همکارانش در این حیطه مطالعه داشته، دوره‌های طب‌سنتی گذرانده و در دانشگاه هم چند ترم دروس مربوط به علوم‌زیستی را پاس کرده است.
تل چیست و تل‌گاه کجاست؟
قبل از خواندن صحبت های این فرد بد نیست بدانیم تل چیست؟ پشت دو لوزه که در ابتدای حلق قرار دارند، حفره‌هایی هست که در طب‌سنتی به آن‌ها تل‌گاه گفته می‌شود. ظاهرا فرقی هم نمی‌کند جزو افرادی باشید که وعده‌های غذایی‌‌تان را سریع و بدون دقت صرف کنید یا آرام و باحوصله چرا که در هر دو صورت بعضی از موادغذایی مثل دانه‌ها، حبوبات، هسته‌ها و … در حین عمل بلع برخلاف تصورتان وارد مری نمی شود و پشت لوزه‌ها در تل‌گاه به دام میافتد.
بدون آموزش دیدن، این کار را شروع کردم
او درباره نحوه ورودش به این کار می‌گوید: «این کار در خون فرزندان مادرانی است که قاروق می‌گرفتند. ما معمولا بعد از رسیدن به سن خاص کار کردن را شروع می‌کنیم. من نسل هفتم این رشته‌ام، مادرم، مادربزرگم و مادرانشان تا سنین بالا این کار را انجام می‌دادند. به خاطر دارم که اولین بار «بند» خواهر کوچک ترم را باز کردم و بعد کم‌کم اعتماد مادرم را جلب کردم و بدون این‌که آموزشی ببینم، کار را به‌طور حرفه‌ای یاد گرفتم و اکنون ۱۵ سال است که مشغول انجام این کارم.»
دست می‌اندازم پشت حفره لوزه
چند اصطلاح مربوط به این کار را در اینترنت جست‌وجو می‌کنم و با معادل انگلیسی‌اش مواجه می‌شوم. بعد از دیدن ویدئوها برایم روشن می‌شود که بیرون آوردن عفونت‌ها از لوزه در خارج از کشور مرسوم است. در این بین، برخی از متخصصان این ایراد را وارد می‌دانند که با فوت کردن در بینی احتمال تغییر مکان جسم خارجی روی حنجره و خفگی وجود دارد. از او می‌پرسم که تجربه مشابهی در این زمینه داشته یا نه که می‌گوید: «پشت لوزه دوتا حفره است که من دست می‌اندازم پشت حفره و آشغال را ظرف چند ثانیه بیرون می‌کشم. سر مریض را پایین می‌کشم که آشغال بیرون بیاید. البته بعضی آقایان زورشان زیاد است، سرشان را عقب می‌کشند و مانعم می‌شوند اما من طی این سال‌ها زورم زیاد شده و جلوی برگشت جسم به سمت نای را می‌گیرم.»
یک بار نوزادی به خاطر تل‌گیری فوت کرد
او درباره احتمال فوت فرد بر اثر تل‌گیری می‌گوید: «در طول این سال‌ها تنها یک بار کسی به تقلید از مادربزرگم این کار را روی کودکی انجام داد و چون ناوارد بود، بزاق دهان بچه به‌صورت حباب درآمد و موجب خفگی و فوت او شد. بعد از درگیری‌هایی که این ماجرا به دنبال داشت، تعدادی از مراجعان مادربزرگ مرحومم جلوی بهداری جمع شدند تا رضایت‌شان از کار مادربزرگم را اعلام کنند و او تبرئه شود.» او صحبت‌هایش را ادامه می‌دهد: «بزرگ ترین سنگ لوزه به اندازه ۱۴.۵ سانتی متر در سال ۱۹۳۶ ثبت شد. نای شما ۲سانتی متر شعاع دارد و اندازه تل حداکثر نصف یک بند انگشت است که در نهایت می‌تواند مثل یک لقمه شما را به سرفه بیندازد و ایجاد خفگی نمی‌کند.»
متقلبان به این حرفه هم ورود کردند
چند وقت پیش فیلمی پخش شد که خانمی منتسب به این شغل تقلب می‌کند و درحالی‌که سر بچه را به سمت پایین گرفته، جسمی را از دهان خودش بیرون می‌اندازد. او درباره تقلب در این حرفه می‌گوید: «در چند سال اخیر، کسانی‌که نه اطلاعات داشتند نه بلد این کار بودند به خاطر پول و درآمد؛ جذب و وارد این حرفه شدند. آن‌ها تقلب می‌کنند و متاسفانه کاری هم نمی‌شود کرد.»
از چشم‌های افراد می‌فهمم که بیمار هستند
او در پاسخ به این پرسش که از کجا می‌فهمید در لوزه‌ها چیزی هست یا نه؟، می‌گوید: «با دست زدن به زیر گلو. از چشم‌های فرد هم مشخص است. گاهی یک گوشه چشم کوچک می‌شود، زیر چشم کال می‌اندازد یا مژه ها دسته‌دسته می‌شوند. برخلاف بعضی افراد که یا تقلب می‌کنند یا کار را درست انجام نمی‌دهند، من به بعد مادی آن چندان فکر نمی‌کنم. ابتدا معاینه می‌کنم و اگر چیزی در حفره‌ها باشد، برایشان درمی‌آورم و هزینه دریافت می‌کنم.»
درآمد این شغل چقدر است؟
او درباره درآمد شغلش می‌گوید: « بابت هر «بند باز کردن» ۱۵ هزار تومان دریافت می‌کنم و مبلغی که از این کار به دست می‌آورم، به روزی ۲۵۰ تومان هم می‌رسد. به‌طور کلی در ماه چیزی حدود ۲ میلیون تومان درآمد دارم که در گذشته به عنوان یک شغل می‌توانستیم روی مبلغش حساب کنیم اما این روز‌ها به خاطر شرایط ناشی از بیماری کرونا و افزایش حساسیت و محدودیت‌های شبکه بهداشت، مجبوریم مخفیانه و فقط بیماران آشنا و قدیمی‌مان را ببینیم که همین عوامل باعث کاهش درآمدمان شده‌است.»
پزشکان به من پیشنهاد کار در بیمارستان را دادند!
«برخی از پزشکان در مواجهه با این مشکل برای بیمار انواع داروهای آنتی‌بیوتیک و آزمایش های مختلف تجویز می‌کنند و بعد از درمان نشدن، در صورت مراجعه بعدی و هزینه‌های سرسام آور ویزیت در نهایت کار بیمار به عمل لوزه ختم می‌شود که حداقل هزینه آن ۲ میلیون تومان است درحالی‌که من طی چند ثانیه این مشکل را حل می‌کنم»، او با این مقدمه می‌گوید: «افرادی را می‌شناسم که حتی بعد از این عمل هم موادغذایی در گلویشان گیر می‌کند. من شخصا به خاطر بخیه‌ها و حساسیت بالا، بند این افراد را باز نمی‌کنم اما یکی از سوالاتی که پیش می‌آید این است که اگر کار ما را قبول ندارند چرا پیشنهاد کار در بیمارستان به من داده می‌شود؟»
متخصصان گوش و حلق و بینی
در این باره چه می‌گویند؟
«پویا علیزاده»، پزشک رزیدنت گوش و حلق و بینی از دانشگاه علوم پزشکی تهران در توضیح این حرفه می‌گوید: « Tonsillolith اصطلاح علمی است که به تل‌گیری معروف شده، خارج شدن سنگ لوزه که بین عوام به تل‌گیری معروف است باعث کاهش التهاب و تورم لوزه می‌شود که به دنبالش حس بهتری به مریض دست می‌دهد. البته که بسیاری از افراد مشغول در این حرفه در دست‌شان چیزی نگه می‌دارند و همان را خارج می‌کنند اما باید توجه داشت خارج کردن سنگ لوزه به‌این دلیل که به مرور زمان سنگ دوباره در همان محل ایجاد می شود، مبنای علمی ندارد بنابراین خارج کردن سنگ لوزه درمان قطعی به حساب نمی‌آید و مقطعی است. همچنین به‌علت ضعیف بودن امکانات بهداشتی و دخالت مستقیم دست امکان انتقال عفونت به آن حفره‌ها و مشکلات بعدی زیاد است.» او می گوید: « تل‌گیری در مطب‌های پزشک هم انجام می‌شود اما چون استریل‌تر است، عفونت در گلوی بیمار تشکیل نمی‌شود و کلا توصیه نمی‌شود که خارج و تحریک شود چون مجدد جایش تشکیل خواهد شد. پیشنهاد ما شست وشو با سرم و دهان شویه به منظور حل شدن سنگ‌های موجود در حفره‌هاست. این کار به مرور موجب بسته شدن این حفره ها هم می‌شود. همچنین به این افراد توصیه می‌شود از مصرف غذاهای تحریک کننده اجتناب مشکلات گوارشی را حل و داروهای ضد رفلاکس معده مصرف کنند. در نهایت اگر هیچ‌کدام از راه حل ها جواب نداد می‌توانند لوزه‌هایشان را خارج کنند.»
این روش درمانی اساس علمی ندارد
دکتر «فرزاد نیکوسرشت» دارای بورد تخصصی جراحی گوش و حلق و بینی، تل‌گیری را مبحثی بی‌ارزش و فاقد پایه و اساس علمی می‌داند که به علت تجمع ترشحات کپسول لوزه و مواد غذایی خورده شده داخل شیارهای لوزه است و می‌گوید: «علامت خاصی ندارد و افراد معمولا با نشانه‌هایی از بوی بد دهان به ما مراجعه می‌کنند. درمان معمول این مشکل شست‌و‌شوی مرتب لوزه‌ها بعد از هر وعده غذایی با نرمال سالین یا سرم شست وشو است اما اگر شیار عمیق یا بو آزار دهنده باشد، در مرحله آخر جراحی یا برداشتن لوزه‌ها را توصیه می‌کنیم.»
نظر طب‌سنتی در این‌باره چیست؟
همان‌طور که قابل حدس است، نظر طب سنتی راجع به این روش درمان مثبت است. حکیم حاج‌ابراهیمی با سابقه۴۰ سال فعالیت در این زمینه معتقد است: «روش‌های قدیمی سینه‌به‌سینه به نسل ما رسیده، شیخ الرئیس در این باره می‌گوید هر حرفی که در قالب هنر نگنجد، ماندنی نیست پس می‌توان این توانایی را یک هنر به شمار آورد.» او که مدرس دانشگاه است و از سال ۸۵ تا ۹۰ پزشکان طب‌سنتی برای آموزش اعمال یداوی(اقداماتی که به وسیله دست انجام می شود) تحت تعلیم او بودند، درباره شغل تل‌گیری می‌گوید: «تل‌گیری از زمان قدیم و در کل ایران انجام می‌شود و اسامی و عناوین مختلفی هم به این کار نسبت داده می‌شود که گواه تاثیرگذاری و محبوبیت این روش بین مردم است.» او هم مانند دیگر همکارانش احتمال خفگی و هرگونه عارضه‌ای را رد و اضافه می‌کند: «خفگی چیست؟ بیمار مثل مرده‌ای است که با این کار زنده می‌شود و تبعات مثبت آن بلافاصله قابل مشاهده است. هرچند برخی افراد به خاطر تعصبات این روش را نمی‌پذیرند اما در این درمان هیچ فشاری اعمال نمی‌شود و با دو انگشت و کمی فشار جسم خارجی را حرکت می‌دهیم.»
سلام این خانم تل گیر از کدوم شهرن