درِ باغِ سبزِ مسکو به ریاض؛ چرا روحانی و ظریف به پیشنهاد پوتین خندیدند؟

وبسایت شورای آتلانتیک در تحلیلی به قلم مارک کاتز، استاد علوم سیاسی دانشگاه جرج میسون و تحلیلگر این موسسه، پیشنهاد پوتین به عربستان سعودی در نشست سه جانبه روسیه، ترکیه و ایران را مورد بررسی قرار داده است. کاتز معتقد است پیشنهاد پوتین اصلا مزاح نبود، بلکه زیرکی خاصی در آن نهفته بود که حتی می تواند رویای دیرینۀ آمریکا را محقق کند.

ترجمه یادداشت را در ادامه بخوانید:

دولت ترامپ، ایران را مسئول حملات ۱۴ سپتامبر به تأسیسات عربستان سعودی می داند. و ایران نیز به شدت آنرا تکذیب می کند. اما پیشنهاد مسکو به عربستان در این میان، به نوعی هشدار به اقدام شتاب زده و تصمیم عجولانه دربارۀ منشأ حملات بود؛ یعنی سیگنال روشنی با این مفهوم که کرملین تمایلی ندارد واشنگتن علیه ایران دست به حمله عجولانه بزند.

پوتین در نشست سه جانبه روسیه، ترکیه و ایران در شهر آنکارا با محوریت سوریه، اعلام کرد که مسکو می تواند سامانه های موشکیش را به عربستان سعودی بفروشد. وی در این باره گفت: “ما آماده ایم به عربستان سعودی برای آنکه آنها بتوانند از مردمشان حفاظت کنند، کمک کنیم. آنها باید تصمیم های هوشمندانه و درستی بگیرند؛ همانطور که ایران از ما موشک اس۳۰۰ خرید و همانطور که اردوغان تصمیم گرفت تا پیشرفته ترین موشک های دفاعی اس۴۰۰ را از ما بخرد. این نوع سیستم های ما قادرند از همه زیر ساخت های عربستان در برابر هر تهدیدی محافظت کنند.

رسانه های غربی دربارۀ این اظهارات پوتین در نشست خبری سه جانبه، بیش از همه بر واکنش روحانی و ظریف که در حال خندیدن به سخنان پوتین بودند، متمرکز شدند. حتی این فرضیه مطرح شد که پوتین در این پیشنهادش خیلی جدی نیست و دارد مزاح می کند و این اظهارات او طعنه به ترامپ است. اما واکنش هیئت ایرانی هر چه باشد، پیشنهاد پوتین به عربستان سعودی برای فروش سامانه دفاعی، باید جدی گرفته شود.

عربستان و روسیه از مدتها قبل دربارۀ فروش سامانه دفاعی اس۴۰۰ گفتگوها را آغاز کرده اند؛ اما به دلیل فشارهایی که از سوی واشنگتن بر ریاض برای جلوگیری از این معامله صورت می گیرد، هنوز دو طرف به توافقی در این باره دست نیافته اند. از این رو مسکو، حمله اخیر به تأسیسات عربستان را فرصتی برای احیای مذاکرات فروش سامانه موشکی می بیند تا به سعودیها بفهماند که سامانه ها و تجهیزات آمریکایی توان حفاظت از آنها را در برابر حملات خارجی ندارد و روسها به خوبی می توانند از آنها حفاظت کنند.

اما این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت به همان نسبت که پوتین تمایلی به حملۀ تلافی جویانه واشنگتن علیه ایران در پاسخ به تأسیسات نفتی سعودی ندارد، به همان نسبت پیشنهاد فروش سامانه موشکی کشورش به سعودیها بدین معناست که آنها تمایلی به حملۀ مجدد به عربستان سعودی نیز ندارند. برکسی پوشیده نیست که ایران و روسیه همکاری تنگاتنگ و نزدیکی با یکدیگر دارند( به خصوص در میدان سوریه) اما از سویی پوتین تمایل دارد تا روابط خوبی با عربستان سعودی و همچنین اسرائیل برقرار کند؛ دو کشوری که دشمنان اصلی ایران در خاورمیانه هستند.

در سوریه، پاسخ مسکو به نگرانی های اسراییل در قبال حملات ایران و حزب الله و در مقابل پاسخ نظامی اسراییل به این حملات، غالبا با خونسردی مسکو و یا محکومیت لفظی آنها همراه میشد. البته اسراییلی ها به کرات روسها را از قبل از عملیات نظامیشان در سوریه مطلع می کردند با این هدف که مطمئن شوند نظامیان روس و تجهیزات نظامی آنها را هدف قرار نمی دهند. والبته این مسئله برای ایرانی ها خوشایند نبود.

لبخندهای ظریف و روحانی نسبت به پیشنهاد پوتین دربارۀ فروش سامانه موشکی روسی به عربستان شاید به این مفهوم نباشد که آنها این پیشنهاد را جدی نمی گیرند. این لبخندها حتی می تواند به معنای دلسردی آنها از این واقعیت باشد که چگونه روسها همانگونه که از ایران در مقابل اسراییل حمایت نکردند، امروز از ایران در مقابل عربستان سعودی نیز دفاع نخواهند کرد.

اما خنده روحانی و ظریف به پیشنهاد فروش سامانه موشکی به عربستان سعودی از سوی پوتین هر دلیلی داشته باشد، شاید آنها امیدوارند که خنده آنها به سخنان پوتین به خوبی بیانگر دلسردی آنها نسبت به رویکرد مسکو برداشت شود. در هر حال اگر پوتین پیام لبخند ظریف و روحانی را اینگونه برداشت کرده باشد که آنها پیشنهادش را جدی نگرفته اند، شاید برای فروش سامانه های موشکی کشورش به عربستان سعودی بیش از قبل جدیت به خرج بدهد.

از آنجایی که واشنگتن مخالف خرید سامانه موشکی اس۴۰۰ از سوی عربستان سعودی است، همانطور که مخالف خرید آن از سوی ترکیه بود، شاید چنین معامله ای در چارچوب منافع آمریکایی ها هم باشد. هم اوباما و هم ترامپ تلاششان این بود تهران را از مسکو دور کنند؛ اما در این مسیر ناموفق بودند. فروش سامانه موشکی اس۴۰۰ به عربستان سعودی می تواند این هدف دولت آمریکا را بیش از هر سیاست دیگری محقق کند.

شورای آتلانتیک/ ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۹/ ترجمه: خبرآنلاین