فردا ۲۱ شهریورماه ، روز ملی سینما نام گذاری شده است، تا به این بهانه از فیلم سازان و اهالی خانواده سینما قدردانی شود. این روز متعلق است به همه بازیگران، کارگردانان و عوامل پشت دوربینی که برای خلق یک اثر قدمی برمیدارند. همه آنها در این جشن سهیم هستند، اما به مناسبت بزرگداشت سینما، نمیتوان به صورت ویژه از چهرههایی که با هنر خود در عرصه سینما، شروعکننده مسیر مهمی بودند یا افتخارات جهانی برای سینمای ایران به ارمغان آوردند، یاد نکرد. به مناسبت روز ملی سینما، از هشت چهره تاریخساز در سینمای ایران یاد کردهایم.
ابراهیم حاتمیکیا و رسول ملاقلیپور
تثبیتکنندگان ژانر اختصاصی سینمای ایران
پس از جنگ تحمیلی و در اواخر دهه ۶۰، سینماگرانی مانند ابراهیم حاتمیکیا و رسول ملاقلیپور در آثار خود از زاویههای مختلف به دفاع مقدس پرداختند. این دو فیلم ساز با ساخت چندین فیلم در حوزه دفاع مقدس، به چهرههای شاخص و تاثیرگذار سینمای دفاع مقدس تبدیل شدند و به نوعی تثبیتکنندگان اصلی این ژانر محسوب میشوند. فیلمهای آنها برخلاف آثار قبلی مرتبط با جنگ تحمیلی، بسیار هنرمندانه دفاع مقدس را به تصویر کشیدند و در به رسمیت شناخته شدن این ژانر که تنها منحصر به سینمای ایران است و با ژانر جنگی مألوف در سینمای جهان، تفاوتهای محسوسی دارد، تاثیر مهمی گذاشتند.
شهاب حسینی
برنده جایزه مهم در بازیگری
از میان بازیگران، این شهاب حسینی است که موفق شده در عرصه بازیگری، یک اتفاق مهم را در تاریخ سینمای ایران رقم بزند. او سال ۲۰۱۶ با فیلم «فروشنده» در جشنواره کن حسابی خوش درخشید و توانست جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره را برای بازی در این فیلم از آن خود کند. شهاب حسینی اولین بازیگر ایرانی بود که موفق به کسب این جایزه شد، در حالی که بسیاری از ستارههای بینالمللی مانند دیکاپریو، پاچینو و دنیرو، با وجود حضور در جشنواره کن، به این جایزه دست نیافتند. شهاب حسینی همراه دیگر بازیگران مرد «جدایی نادر از سیمین» جایزه خرس نقرهای جشنواره برلین را هم دریافت کرده است.
ساموئل خاچیکیان
سازنده پرمخاطبترین فیلم سینمای ایران
نام زندهیاد ساموئل خاچیکیان در سال ۶۳ با ساخت «عقابها» یکی از اولین فیلمهایی که به موضوع جنگ تحمیلی و دفاع مقدس پرداخته ، در تاریخ سینمای ایران ماندگار شده است. این فیلم سال ۶۴ روی پرده سینماها به نمایش درآمد و با استقبال بیسابقه مخاطبان روبهرو شد. این فیلم ۱۰ میلیون و ۱۸۰ هزار و ۵۶۷ بلیت فروخت و به این ترتیب به عنوان پرمخاطبترین فیلم سینمای ایران شناخته میشود. اگر «عقابها» این روزها اکران میشد و تعداد ۱۰ میلیون بلیت میفروخت، رکورد پرفروشترین فیلمهای سینمای ایران را میشکست و به رقم عجیب ۱۳۰ میلیارد تومان فروش، دست می یافت.
مجید مجیدی
اولین نامزدی سینمای ایران در اسکار
پیش از «جدایی نادر از سیمین»، فیلم سینمایی «بچههای آسمان» در هفتاد و یکمین دوره جایزه اسکار موفق شده بود در جمع پنج نامزد نهایی بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان قرار بگیرد و در واقع اولین نامزدی فیلمی از سینمای ایران در جایزه اسکار با این اثر رقم خورد که به خاطرهای فراموشنشدنی تبدیل شد. از میان پنج اثر مجیدی که به عنوان نماینده ایران به اسکار فرستاده شدند، تنها «بچههای آسمان» موفق شد به پنج نامزد نهایی راه یابد. مجیدی این روزها با «خورشید» در جشنواره ونیز حضور دارد و باید دید آیا افتخار تازهای برای سینمای ایران در راه خواهد بود؟
اصغر فرهادی
اولین کارگردان ایرانی برنده اسکار
اصغر فرهادی سال ۹۱ با فیلم «جدایی نادر از سیمین»، افتخارات بینالمللی زیادی را در تاریخ سینمای ایران ثبت کرد. این فیلم در جایزه اسکار سال ۲۰۱۱، توانست به پنج نامزد نهایی بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان راه یابد و با دریافت این جایزه، اولین اسکار سینمای ایران را به نام خود ثبت کرد. «جدایی…» جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان جوایز گلدنگلوب را هم از آن خود کرد. اصغر فرهادی پنج سال بعد با فیلم «فروشنده» نیز حضور بسیار موفقی در جایزه اسکار داشت و برای دومین بار توانست جایزه بهترین فیلم خارجی زبان را کسب کند و دست پر به ایران بازگردد.
عباس کیارستمی
اولین و تنها برنده نخل طلا
زندهیاد عباس کیارستمی، افتخارات و جوایز مختلفی در کارنامه خود دارد، اما این کارگردان سال ۱۹۹۷ با فیلم «طعم گیلاس» موفق شد مهمترین جایزه معتبرترین جشنواره سینمایی دنیا را از آن خود کند. او در پنجاهمین دوره این جشنواره، نخل طلای بهترین فیلم را به طورمشترک با یک فیلم ساز ژاپنی دریافت کرد. این اولین بار بود که جایزه نخل طلا به فیلمی از سینمای ایران اهدا میشد، به همین دلیل از آن به عنوان اتفاقی تاریخی در تاریخ سینمای ما یاد میشود. تا امروز نیز هیچ فیلم ساز ایرانی موفق به دریافت این جایزه نشده است. زندهیاد عباس کیارستمی چهار سال پیش درگذشت.
همیشه اولینها ماندگار هستند و زندهیاد شهلا ریاحی هم به عنوان اولین کارگردان زن در سینمای ایران، چهرهای به یاد ماندنی شده است. این هنرمند سال ۱۳۳۵ فیلم «مرجان» را جلوی دوربین برد و به این ترتیب با لقب اولین کارگردان زن شناخته میشود، لقبی که تا همیشه به واسطه آن، از او یاد میشود. شهلا ریاحی علاوه بر کارگردانی، به عنوان بازیگر نیز در فیلم «مرجان» حضور داشت. زندهیاد ریاحی پس از ساخت این فیلم فعالیت خود را در سینما و تلویزیون به عنوان بازیگر ادامه داد و اولین و تنها تجربه کارگردانی او در سینمای ایران در یادها ماند. وی سال ۹۸ درگذشت.