مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
بیژن نوباوه، اکبر نبوی، منصور ضابطیان، بهروز تشکر، محمد دلاوری، سیاوش صفاریان‌پور و آرش ظلی‌پور از جمله افرادی هستند که فعالیت حرفه‌ای خود را با خبرنگاری و روزنامه‌نگاری شروع کرده‌اند و سپس به فضای اجرای برنامه‌های تلویزیونی وارد شده‌اند.
در آستانه ۱۷ مرداد ماه ـ. روز خبرنگار ـ. با این افراد مصاحبه‌ای انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
باقیمانده نسلی که جانشان را فدای خبرنگاری کردند
بیژن نوباوه که حدود ۳۸ سال در حرفه خبرنگاری صداوسیما مشغول به فعالیت بوده و همزمان کار اجرا در تلویزیون را شروع کرده با اشاره به دوران خبرنگاری خود در دوره جنگ می‌گوید: من حدود ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، در روزی که عراق به ایران حمله کرد به صداوسیما وارد شدم. ابتدا در بخش خبر رادیو کار می‌کردم، اما زمانی که یک ماه از جنگ گذشت به عنوان خبرنگار به جبهه اعزام شدم. در سال ۱۳۵۹ با شهید چمران، جنگ‌های نامنظم را کار کردم و خودم نیز حدود ۱۲۰۰ دقیقه مستند جنگی را به تولید رساندم. در هشت سال دفاع مقدس و عملیات‌های مهم در جبهه بودم. سپس مدیرکل اخبار داخلی و خارجی شدم و در بخش جام جم نیز در حوزه اخبار آمریکا و اروپا فعالیت کردم. چهار سال در شبه قاره هند و پنج سال نیز در دفتر پاکستان و حدود دو سال در دفتر لندن خبرنگار بودم. همچنین اولین خبرنگار ایرانی در دفتر سازمان ملل متحد بودم که دفتر صدا و سیما را در آنجا تاسیس کردم. من در مناطق جنگی بوسنی و هرزگوین، افغانستان و … هم حضور داشتم و دو سال پیش از سازمان صدا و سیما بازنشسته شدم.
نوباوه درباره سختی و اهمیت حرفه خبرنگاری می‌گوید: خبرنگاری در دنیای رسانه و ارتباطات که امروز اصلی‌ترین حرف را در توسعه و تکامل جوامع می‌زند، مهم‌ترین حلقه اتصال است. در واقع کار خبرنگاران کمتر از کار دانشمندان نیست، چون به تکامل و توسعه جوامع کمک می‌کنند. هدف اصلی خبرنگار، توسعه و گردش اطلاعات در میان اقشار مختلف جامعه است و خبرنگار هیچ وقت در بعد اقتصادی رشد ندارد، اما فرد بزرگی است. به نظرم اهمیت حضور خبرنگاران در جامعه کمتر از مصلح اجتماعی و علما نیست. کار خبرنگاری به دلیل حساسیتی که دارد، اگر کار اطلاع‌رسانی را به موقع انجام ندهد و ضعیف انجام دهد، رقبا جای خبرنگار را می‌گیرند؛ بنابراین حساسیت کار خبرنگاری بالا می‌رود و سختی کار هم افزایش پیدا می‌کند. سختی کار خبرنگار بیشتر از هر چیز آگاهی دادن است، چون مردم به راحتی درباره موفقیت و عدم موفقیت کار خبرنگار نظر می‌دهند.
مجری برنامه «پیش رو» ادامه می‌دهد: خبرنگاران از آگاه‌ترین اقشار جامعه هستند که اگر نگاه منطقی به آن‌ها شود، می‌توانند کار‌های بزرگی در حوزه اجرای برنامه در کشور داشته باشند. یک خبرنگار می‌تواند شغل‌های متفاوتی را در حوزه‌های مختلف به عهده بگیرد، زیرا فعالیت در حوزه‌های مختلف و گشایش ذهنی که برای خبرنگار ایجاد می‌شود، امر بسیار مهمی است که باید به آن توجه شود.
این خبرنگار باسابقه با اشاره به تجربیات اجرای خود در تلویزیون اظهار می‌کند: من از همان ابتدای کار خبرنگاری در تلویزیون، کار اجرا هم انجام می‌دادم. حدود پنج سال برنامه «نگاهی به مطبوعات» را تهیه و اجرا کردم که به عنوان بزرگترین تجربه من در این حیطه بود و مدتی بعد، از این کار در جا‌های دیگر تقلید شد. کار خبرنگاری بخشی از کار اجراست؛ زمانی که خبرنگار به عنوان تحلیلگر سیاسی وارد صحنه و برنامه می‌شود به نوعی کار اجرا را انجام می‌دهد. در واقع کار خبرنگاری صداوسیما آمیخته در اجرای یک برنامه تلویزیونی است.
او درباره تاثیر خبرنگاری بر کار اجرا بیان می‌کند: به نظرم اجرا و خبرنگاری در عین حال که جدا از هم هستند، برخی وجوه مشترک دارند. فردی که خبرنگار است باید بتواند فی‌البداهه صحبت و مطالب را تحلیل کند و همچنین ذهن فعال و مطلع داشته باشد؛ بنابراین این ویژگی‌ها می‌تواند برای اجرای یک برنامه کمک‌کننده باشد. اگر مجری به صورت تفننی کار اجرا را برعهده بگیرد و اطلاعات کمی درباره موضوع داشته باشد و اعتماد به نفس او نیز در حد پایینی قرار بگیرد، نمی‌تواند کار اجرا را به خوبی انجام دهد، اما کار خبر کمک می‌کند که اعتماد به نفس او افزایش پیدا کند و مهم است که خبرنگار در چه حوزه‌ای کار کرده باشد.
او که نمایندگی دوره هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی را برعهده داشته، درباره خاطرات خبرنگاری خود در دوره جنگ می‌گوید: همه هشت سال جنگ برای من خاطره است. بدترین خاطره من این است که حدود ۱۰ نفر از دوستان خبرنگار و فیلمبردارم شهید شدند. در زمان آزادی خرمشهر من خبرنگار بودم و اولین گزارش‌ها را ارسال کردم؛ این بزرگترین خاطره‌هایی است که مرا زنده نگه داشته است. ما باقیمانده نسلی هستیم که جان خود را در حوزه خبرنگاری فدا کردند که می‌توان به شهید رهبر که رهبر خبرنگاران صداوسیما بود و شهدای مختلف خبر در رسانه‌های متفاوت، عکاسان، فیلمبرداران اشاره کرد. این روز متعلق به آن‌ها می‌دانم و به خانواده این عزیزان تبریک می‌گویم که چنین فرزندانی داشتند.
روزنامه‌نگار را رییس جمهور بدون کاخ می‌دانستند!
اکبر نبوی که از سال ۱۳۶۵ حرفه روزنامه‌نگاری را شروع کرده و در حال حاضر اجرای برنامه «کافه فیلم» را در شبکه آی فیلم برعهده دارد، اظهار می‌کند: من سال ۶۳ به عنوان نویسنده در رادیو آزمونی دادم و چند مقاله نوشتم و بعد از ارزیابی انتخاب شدم، اما نرفتم. کار رسانه را از سال ۶۵ به عنوان نویسنده در روزنامه رسالت شروع کردم و از تابستان ۶۶ تا اسفند ۷۳ عضو شورای سردبیری روزنامه رسالت بودم. اما بعد از اینکه مجوز مجله فیلم ـ. ویدئو را گرفتم از روزنامه استعفا دادم و در سال ۷۴ اولین شماره مجله سینمایی من منتشر شد.
این روزنامه‌نگار با بیان اینکه کار اجرای او در تداوم حرفه روزنامه‌نگاری است، می‌گوید: من مجری نیستم و در ادامه کار‌های روزنامه‌نگاری خود کار اجرا را انجام می‌دهم. کسی که روزنامه‌نگاری کرده باشد می‌تواند در کار اجرا نیز تاثیر بسیار زیادی داشته باشد. کار روزنامه نگاری در همه جای دنیا سخت است و فکر کنم در طبقه بندی مشاغل سخت روزنامه نگاری بعد از کار معدن قرار دارد. به همین دلیل در ایران این حرفه جزو معدود مشاغلی است که با ۲۵ سال سابقه کار بازنشسته می‌شوند.
او با اشاره به سختی کار خبرنگاری ادامه می‌دهد: روزنامه نگاری اگر به شکل جدی انجام بگیرد و روزنامه‌نگار تعهد اجتماعی داشته باشد و بخواهد آن را در عمل رسانه‌ای متجلی کند، منطقا دچار دشواری‌هایی می‌شود و باید فشار روانی زیادی را تحمل کند؛ البته این کار شیرینی‌هایی هم دارد و روزگاری در آمریکا روزنامه‌نگاری را از حیث تاثیر اجتماعی و قدرت در تاثیر افکار عمومی رییس جمهور بدون کاخ می‌دانستند. این حرفه امروز هم اهمیت دارد، اما نه مثل گذشته، چون شرایط انتشار و تولید خبر با ظهور شبکه‌های مجازی تحول پیدا کرده است و حوزه عمل ژورنالیستی مثل سابق نیست که بتواند منحصر به فرد باشد. هر فردی در شبکه مجازی تولید کننده و منتشر کننده پیام است، اما با همه این موارد روزنامه نگاری همچنان با اهمیت است و شرافت دارد.
این منتقد سینما درباره برنامه‌هایی که در تلویزیون اجرا کرده، می‌گوید: من مجموعه‌ای را اجرا کردم که به مرور آثار یک سینماگر می‌پرداخت، اما به دلیل تغییر مدیریت در سازمان صدا وسیما در سال ۸۳ تعطیل شد. همچنین در این سال برنامه «سایه روشن» را در شبکه یک اجرا کردم که به مسائل فرهنگی می‌پرداخت. همچنین برنامه «چشم انداز» را در سال ۸۰ اجرا کردم و این برنامه را دوست داشتم به دلیل اینکه با مخاطبان خارج از کشور در ارتباط بودم. در این برنامه با سینماگران مختلفی مانند کیومرث پوراحمد، کیانوش عیاری، مهدی فخیم زاده، کامبیز پرتوی و مرحوم ملاقلی پور گفتگو داشتم. در حال حاضر نیز در شبکه آی فیلم برنامه «کافه فیلم» را اجرا می‌کنم.
جادوی روزنامه‌نگاری برای من هیجان انگیز بود
منصور ضابطیان که اکنون اجرای برنامه «رادیو شب» را در شبکه شما برعهده دارد، اظهار می‌کند: من سال ۷۴ وارد رشته سینما شدم و طبیعتا دنبال مسیری بودم که بعد از پایان تحصیلم وارد فضای حرفه‌ای‌تر کشور شوم. در آن زمان یک نشریه سینمایی فراخوان داد که به نویسنده و خبرنگار احتیاج دارد. من علاقه زیادی به نوشتن در روزنامه‌ها و نشریات داشتم که از دوران کودکی همراه من بود و همچنین روزنامه‌نگاری می‌توانست فضایی برای ورود به سینمای کشور باشد. اما این حرفه برایم جذاب و جادوی روزنامه‌نگاری برایم هیجان انگیز بود؛ بنابراین زمانی که درسم تمام شد ترجیح دادم روزنامه‌نگاری را جدی بگیرم.
او درباره فعالیت‌های روزنامه‌نگاری خود و سختی‌های این حرفه می‌گوید: من در نشریات گزارش فیلم، سینمای نو، روزنامه ایران و حیات نو و … فعالیت کردم. روزنامه‌نگاری مانند هر شغل دیگری مشکلات خاص خود را دارد و مساله‌ای که وضعیت روزنامه‌نگاران را ویژه‌تر می‌کند این است که در نشریات مکتوب مشکلات معیشتی و مدیریت نشریات کاغذی وجود دارد؛ بنابراین وارد شدن از یک مدیا به مدیای دیگر سخت است، اما غیرممکن نیست. اگر فردی به روزنامه‌نگاری علاقمند باشد می‌تواند در آن موفق و پولدار شود.
این روزنامه‌نگار درباره تفاوت حرفه روزنامه‌نگاری و خبرنگاری خاطرنشان می‌کند: گاهی روزنامه‌نگاری و خبرنگاری را به یک معنا می‌گیریم و چه بهتر است که واژه ژورنالیست را به کار ببریم که مجموعه این دو را شامل شود. حضور خبرنگاران، روزنامه‌نگاران، عکاسان و کاریکاتوریست‌ها در کنار هم مهم است که باعث می‌شود مفهوم حرفه‌شان را متبلور کند.
ضابطیان با اشاره به برنامه‌های تلویزیونی که تا به امروز اجرا کرده است، بیان می‌کند: من همزمان با حرفه روزنامه‌نگاری با نوشتن، وارد عرصه تلویزیون شدم، چون رشته من سینما بود. اولین کار من مجموعه «وکیل محله» در شبکه یک بود که آقای رفیعی تهیه‌کنندگی آن را بر عهده داشت و اسماعیل میهن دوست کارگردانی می‌کرد. همچنین کار‌های مستندی را برای تلویزیون نوشته‌ام. در شبکه ۵ سیما نیز اجرا داشتم که چندان دیده نشد و برنامه «مردم ایران سلام» به کارگردانی رضا شهیدی فر سکوی پرتاب من بود که در آن اجرای سینمایی داشتم.
هرچه دارم از فضای خبرنگاری است
بهروز تشکر که در گذشته خبرنگار صداوسیما بوده و اکنون برنامه‌های تلویزیونی را اجرا می‌کند، می‌گوید: رشته تحصیلی من علوم اجتماعی با گرایش ارتباطات بود. صداوسیما آزمونی را برگزار کرد و سال ۷۰ به سازمان وارد شدم. دوره‌های آموزشی را طی کردم و بعد از دو سال دوره دیدن اجازه پیدا کردم کار خبری تلفنی انجام دهم. ابتدا سوژه یابی می‌کردیم و بعد از آن بر اساس آن گزارش تلفنی تهیه می‌کردیم. بعد از اینکه به طور کامل این کار را یاد گرفتم به سمت گزارشگری رادیو و کار خبرنگاری در تلویزیون رفتم که حدود ۱۵ یا ۱۶ سال در این حیطه کار کردم.
او ادامه می‌دهد: در آن زمان خبرنگار تلویزیون باید می‌ایستاد و گزارش می‌داد، من راه رفتن در خبر، تغییرات در تهیه گزارش اجتماعی، سفر کردن به مناطق جنگی دنیا را انجام دادم. سعی می‌کردم گزارش‌هایی که می‌نویسم منطبق با واقعیت باشد و در دل درگیری می‌رفتم؛ بنابراین نصف بیشتر افغانستان و استان‌های عراق را گشتم و از اولین روز‌های جنگ کزوو در آنجا بودم. در رویداد‌های مهم دنیا حضور داشتم و سعی می‌کردم اولین نفر خود را به آنجا برسانم؛ بنابراین فضای جستجوگرانه خبرنگار بسیار مهم است.
این خبرنگار درباره ویژگی‌های یک خبرنگار خاطرنشان می‌کند: خبرنگار نباید گزارش‌های دستوری را دریافت کند، چون هر گزارشی که تبدیل به دستور می‌شود با رضای قلبی گزارشگر یا خبرنگار همراه نیست. گاهی یک استراتژی یا تاکتیک کلی داریم که درباره آن گزارش می‌گیریم و این مساله خوب است، اما درباره یک موضوع که به شکل دستوری به ما ارجاع داده می‌شود تا گزارش بگیریم، بی‌کیفیت خواهد بود. همچنین یک خبرنگار باید قدرت سوژه‌یابی داشته باشد و برای تهیه سوژه نباید در اتاق کار و تحریریه بنشیند. به خصوص در حوزه اجتماعی یک خبرنگار باید در دل شهر و بین مردم باشد، قیمت‌ها را بداند و درباره دغدغه مردم صحبت کند و عقده‌های روانی را بشنود. البته این مساله در بین خبرنگاران رسانه مکتوب اتفاق می‌افتد، اما خبرنگاران تلویزیون نیز باید این کار را انجام دهند و نمی‌شود که براساس یک سری تیتر‌های خاص گزارش بنویسیم.
این مجری تلویزیونی درباره اینکه چگونه از کار خبر به اجرا رسیده، می‌گوید: هر آنچه که باید در کار خبر انجام می‌دادم مانند ابتکار لازم، خلاقیت و ورود به استثنائات خبری را بر عهده داشتم. سردبیر خبر، پخش خبر، سردبیر تولید خبر، خبرنگار بودم، اما احساس کردم که از توان من به خوبی استفاده نمی‌شود در حالی که من آموخته همان فضا بودم و اساتید بی‌شماری که مرا پرورش دادند یا تمایلی به استفاده از من نداشتند یا امکان آن وجود نداشت که هر دو مورد به مدیریت موجود در واحد مرکزی خبر برمی‌گشت. من بسته‌های خبری تولید می‌کردم که بتوانم در سه دقیقه تمام حرف خود را بگویم؛ حالا فضای اجرا منبسط‌تر از واحد مرکزی خبر است و من راحت‌تر می‌توانم حرف بزنم، اما هنوز هم رگه‌های خبر را در کار خود دارم، چون هر چه دارم از این فضاست و بی نهایت کار خبر در اجرا به من کمک کرده است.
تشکر در پایان می‌گوید: اولین برنامه‌ای که اجرا کردم در شبکه ۳ بود. سپس برنامه «سلام تهران» را در شبکه ۵ اجرا کردم و بعد به رادیو رفتم و در نهایت نیز اجرای برنامه‌های «تهران ۲۰»، «به خانه بر می‌گردیم» و «حوالی امروز» را برعهده داشتم.
اگر بخواهم دوباره به کار خبر وارد شوم باید زمین بزرگتری داشته باشم!
محمد دلاوری که تا چندی پیش اجرای برنامه «تهران ۲۰» را برعهده داشت و در حوزه خبر برنامه «صرفا جهت اطلاع» را تولید کرده بود، اظهار می‌کند: من سال ۸۰ وارد صدا و سیما شدم و تا سال ۹۳ کار خبرنگاری کردم، بعد هم به دلیل اختلاف نظر با مدیران خبر، این حوزه را ترک کردم و وارد کار اجرا شدم. همکاری خود را در تلویزیون با برنامه «توقف ممنوع» در شبکه پنج شروع کردم که یک برنامه گفتگو محور با موضوع اقتصادی بود. بعد از آن برای اجرا به «تهران ۲۰» آمدم و همچنین اجرا‌هایی در شبکه جام جم داشتم.
او درباره سختی و تاثیرگذاری حرفه خبرنگاری در جامعه می‌گوید: به نظرم خبر یکی از ژانر‌های بسیار جذاب در تلویزیون است و فوق‌العاده اثرگذاری دارد. مردم حتما خبر را در همه تلویزیون‌های دنیا خواهند دید و به دلیل اینکه در برنامه خبر هزینه بالایی صرف می‌شود، می‌تواند پر تحرک و جذاب باشد. همچنین خبر به دلیل رشدی که در دنیا داشته، می‌تواند پر از گونه‌های تازه باشد یعنی در خود زایش انجام دهد و اتفاقات جدید بیافتد. برنامه خبر می‌تواند از مدل‌های مختلف برنامه‌سازی الهام بگیرد، اما همچنان قالب خبر خود را حفظ کند. خبر برای افرادی که در این حوزه کار می‌کنند می‌تواند جذاب باشد، چون آن‌ها را با اتفاقات تازه روبرو می‌کند. این حرفه برای افرادی که روحیه ماجراجویی و تنوع طلب دارند، فضای بسیار خوبی است، اما این کار سختی‌های خود را دارد به ویژه خبر تلویزیونی به دلیل اینکه برای هر رویدادی باید در صحنه حاضر باشید و با هرگونه عوامل محیطی مقابله کنید.
واژه ژورنالیست را فقط برای خبرنگاران حوزه مطبوعات به کار نبریم!
سیاوش صفاریان‌پور که در حوزه ژورنالیسم علم فعالیت می‌کند و اجرای برنامه‌هایی با محتوای علمی را برعهده دارد، بیان می‌کند: من از کلاس چهارم دبستان خبرنگار افتخاری کیهان بچه‌ها بودم و بعد به تدریج موضوع تخصصی من در این حرفه، ستاره شناسی و نجوم آماتوری شد. در واقع زمینه اصلی فعالیت من در همه رسانه‌ها نجوم و علم بوده است. رشته ژورنالیست علم کاری است که انجام می‌دهم و حدود ۲۰ سال پیش با مجله نجوم فعالیت خود را آغاز کردم. من بیشتر در نشریات علمی نوشته‌ام و در مجله دانستنی‌ها و روزنامه جام جم فعالیت داشتم. بعد هم وارد تلویزیون شدم و به عنوان ژورنالیست کار می‌کنم و به عنوان تولید کننده محتوا با موضوع علم و فناوری فعالیت دارم.
او ادامه می‌دهد: در حال حاضر به دلیل اینکه رسانه‌ها گسترده شده‌اند کم‌لطفی است که واژه ژورنالیست را صرفا برای خبرنگاران حوزه مطبوعات به کار ببریم. به نظرم همه رسانه‌ها را شامل می‌شود.
روزنامه‌نگاری مانند سربازی رفتن است!
آرش ظلی‌پور که در حرفه خبرنگاری ورزشی فعالیت کرده و چندی پیش برنامه «من و شما» را اجرا کرد، بیان می‌کند: من ابتدا فوتبالیست بودم و در یکی از روز‌هایی که بهترین بازیکن هفته را انتخاب می‌کردند، من برگزیده شدم؛ بنابراین به روزنامه‌ای دعوت شدم تا با من مصاحبه‌ای انجام شود و در آنجا جذابیت این کار را درک کردم، به دلیل اینکه عاشق نوشتن بودم. آنجا از کسی (سهیل ارادتمند) که مصاحبه را انجام می‌داد، درخواست کردم که برای کمک به او بروم و از فردای آن روز برای کمک به دفتر روزنامه رفتم. بعد هم زمانی که ذوب در حرفه روزنامه نگاری شدم، از فوتبال بیرون آمدم و تا سال ۱۳۸۷ روزنامه‌نگار ورزشی بودم. من در روزنامه خبر ورزشی کار کردم و همچنین در روزنامه نود معاون سردبیر بودم و سردبیری در روزنامه البرز، مجله خانه و خانواده و اتفاق نو را تجربه کردم.
او درباره برنامه‌های تلویزیونی که تا به امروز اجرا کرده است، می‌گوید: اواخر سال ۸۵ آقای جهانگیر کوثری برنامه «ورزش از نگاه ۲» را راه‌اندازی کرد و ایشان از طریق برادرم به من پیشنهاد دادند که در برنامه کمک کنم و من هم به این برنامه رفتم. البته بعد از این برنامه حدود هفت سال در تلویزیون کار نکردم و شهریور ۹۴ شروع جدی من برای کار اجرا بود. برنامه‌های تلویزیونی «دست پخت‌های خودمانی»، «خط سوم» با نیما رئیسی، «سه ستاره» با احسان علیخانی، «خونه خوبه» با ژیلا صادقی و «من و شما» را اجرا کرده‌ام.
این مجری تلویزیون درباره سختی حرفه روزنامه‌نگاری و خبرنگاری می‌گوید: به نظرم سخت‌تر از کار خبرنگاری و روزنامه‌نگاری وجود ندارد. به نظرم روزنامه‌نگاری از کار در معدن هم سخت‌تر است به خصوص در فضای فعلی که هر فردی در فضای مجازی می‌تواند رسانه داشته باشد بنابراین کار سخت‌تر شده، اما همچنان با توجه به شرایط بدی که برای معشیت روزنامه نگاران و خبرنگاران حکمفرما است، سالم زندگی کردن آن‌ها اتفاق بسیار مهمی است. در واقع آن‌ها نباید قلم خود را با پیشنهاداتی که به آن‌ها می‌شود به شکل دیگری بچرخانند؛ بنابراین کارشان هر روز سخت‌تر خواهد بود.
ظلی‌پور در پایان به تاثیر حرفه روزنامه‌نگاری بر اجرا اشاره و اظهار می‌کند: به نظرم افرادی که در حوزه اجرا فعالیت می‌کنند و قبلا روزنامه‌نگار بودند معمولا در دوره کوتاهی موفق شده‌اند. هر مجری در هر حوزه که می‌خواهد فعالیت کند اگر چند سال قبل روزنامه نگاری در آن حوزه را انجام دهد مانند سربازی رفتن می‌ماند و او را بسیار آماده می‌کند. همچنین این نوع افراد سبک متفاوتی دارند و انگار غیر از اجرا، سردبیری هم در برنامه انجام می‌دهند.