مردم وام نمی‌ خواهند؟!

تیرماه امسال با توجه به افزایش میزان اجاره بها ،ستاد ملی مقابله با کرونا بسته حمایتی از مستاجران را تصویب کرد که یکی از بندهای آن امکان اعطای تسهیلات ودیعه مسکن به مستأجران بود. مبلغ این وام  در تهران ۵۰ میلیون، در هشت کلان شهر ۳۰ میلیون و دیگر شهرها ۱۵ میلیون تومان با سود ۱۳ درصد بود. اما بعد از پنج ماه که از آغاز ثبت نام این وام می گذرد، آمارها از استقبال نکردن مستاجران خبر می دهد. در حالی که طبق آمار سال ۹۵ حدود ۴۴ درصد از جمعیت کشور مستاجر هستند و به احتمال زیاد در این سال ها این آمار به بیش از این ها رسیده، مدیرکل اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی گفته حدود ۹۲۰ هزار نفر ثبت نام کردند که از این تعداد حدود ۲۳۰ هزار نفر در بانک‌ها تشکیل پرونده دادند و فقط ۱۹۱ هزار نفر وام ودیعه مسکن را دریافت کرده اند. این یعنی تنها ۲۵ درصد از ثبت نام کننده ها اقدام به تشکیل پرونده کرده اند.

دلایل نبودِ استقبال:  مهم ترین دلیل استقبال نکردن از این وام ،فیلترهای اولیه ای بود که برای دریافت این وام در نظر گرفته شده بود. در حالی که هنوز در کشور ما بسیاری از املاک به صورت قولنامه های دستی یا بدون دریافت کد رهگیری به اجاره داده می شود، الزام به داشتن کد رهگیری بسیاری را از ثبت نام در این طرح حذف کرد اما در ادامه هم علی‌اصغر خانی عضو کمیسیون عمران مجلس عبور از فیلترهای تضمین وام ودیعه مسکن را دشوار اعلام کرد و  سود ۱۳ درصد این وام را هم برای دهک های پایین، بالا دانست.

خسارت ماهانه تعطیلات ناشی از کرونا برای واحدهای صنفی بیش از ۲۶ هزار میلیارد تومان برآورد شده و به همین منظور برای حمایت از کسب‌وکارهای آسیب دیده از کرونا دولت تسهیلاتی در نظر گرفت. اما در این باره هم تعداد ثبت نام کننده ها و میزان تسهیلات داده شده نشان می دهد استقبال چندانی از آن نشده است. گواه این ادعا هم آمارهای منتشر شده از میزان ثبت نام کننده ها و وام گیرنده ها در این بخش است. در حالی که مهر در گزارشی سه میلیون واحد صنفی با ۵.۸ میلیون نفر کارگر را مشمول دریافت وام تسهیلات کرونایی اعلام کرده ، مدیرکل هدایت نیروی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ثبت حدود ۵۲۲ هزار پرونده با اشتغال ۹۷۷ هزار و ۱۸۱ نفر خبر داده است.

دلایل نبودِ استقبال:براساس اعلام مسئولان اتاق اصناف ایران بسیاری ثبت‌نام نکردند و بسیاری دیگر هم در میانه فرایند دریافت وام با مشکلاتی مواجه شدند و این تسهیلات را دریافت نکردند تا جایی که براساس آخرین اطلاعات رسمی، تعداد محدودی این تسهیلات را دریافت کردند. براساس نتایج نظرسنجی از اصناف بزرگ‌ترین عامل‌ استقبال نکردن از این تسهیلات، «متناسب نبودن میزان تسهیلات با خسارات وارد شده» بوده است. همچنین درخواست بانک‌ها برای دریافت وثیقه، تاخیر در عملیاتی شدن وعده دولت در پرداخت وام وبه خصوص بالابودن سود نرخ این تسهیلات ،عمده‌ترین دلایل استقبال نکردن از تسهیلات دولت برای کسب‌وکارهای آسیب دیده از کرونا بیان شده است.

تسهیلات صندوق پس انداز مسکن یکم در سال ۹۳ تصویب و اجرایی شد. این تسهیلات که در زمان آغاز به اجرای آن در سال ۹۳ توانسته بود به طور میانگین تا ۸۰ درصد ارزش ملک در تهران را پوشش دهد، هم اکنون شاید به زور به ۱۰ درصد از ارزش یک واحد مسکونی برسد و همین موضوع باعث شده عملاً در تهران و کلان شهرها، این تسهیلات برای خرید خانه توسط مردم استفاده نشود و متقاضی برای دریافت آن وجود ندارد. وام مسکن یکم درواقع وامی برای خرید خانه اولی‌هاست. مبلغ وام مسکن یکم بستگی به شهری دارد که شما قصد خرید خانه در آن جا را دارید. این وام در شهر تهران ۸۰ میلیون تومان است که برای زوج ها به ۱۶۰ میلیون تومان می‌رسد. البته برای دریافت وام مسکن یکم، زوج ها هر دو نفر باید شاغل باشند. این وام در شهرهای بالای ۲۰۰ هزارنفر ۶۰ میلیون تومان و برای شهرهای دیگر ۴۰ میلیون تومان است.

دلایل نبودِاستقبال:همان طور که خواندید یکی از مهم ترین دلایل استقبال کم از این وام این است که قطعا کمک چندانی به خرید خانه نمی کند و از آن جایی که این وام فقط بعد از خرید خانه به حساب فروشنده واریز می شود کسی با این وام، توان خرید خانه ندارد. البته شاغل بودن دو طرف و البته بوروکراسی های فراوان این وام که باید ۵۰ درصد از مبلغی را که قرار است وام دریافت کنید از ۶ ماه قبل در حسابی بلوکه کنید هم مزید بر علت است که بسیاری قید دریافت این وام را بزنند.

در میان بافت‌های شهری که در اغلب شهرهای کشور نیز وجود دارد، بخشی به نام بافت فرسوده است که کارشناسان امر معتقدند، این بافت هم فرصتی برای توسعه شهرها حساب می‌شود و در صورت بی‌توجهی و نادیده انگاشتن آن ها تهدیدی برای شهر است از همین رو برای احیای بافت فرسوده تسهیلاتی به نام بازآفرینی شهری پرداخت می شود. براساس اعلام وزارت راه و شهرسازی ۱۴۰ هزار بافت ناکارآمد و فرسوده شهری در کشور وجود دارد که از این میزان تا تیرماه امسال فقط ۲۷ هزار نفر برای دریافت تسهیلات به شعب بانک ها معرفی شده‌اند که از این تعداد هم فقط  ۱۲ هزار و ۶۰ نفر از آن ها با بانک عامل، قرارداد منعقد کرده اند. این آمار را مدیر عامل شرکت بازآفرینی شهری داده است. مبلغ این وام که در امسال افزایش داشته برای افراد در کلان شهرها ۱۰۰ میلیون تومان است که ۵۰ میلیون آن با نرخ ۹ درصد و ۵۰ میلیون آن با نرخ ۱۸ درصد است این رقم برای انبوه سازان ۳۵۰ میلیون تومان است.

دلایل نبودِ استقبال:هرچند بافت فرسوده ،تسهیلات دیگری از جمله رایگان بودن دریافت پروانه ساخت را دارد اما میزان کم وام به علاوه سود بالای آن در کنار زمان بر بودن پرداخت وام که در چند قسط و بعد از پیشرفت ساخت و ساز به دریافت کننده پرداخت می شود باعث شده مالکان واحدها در بافت فرسوده که عمدتا از دهک های متوسط جامعه هستند قید بازسازی را بزنند.

معمولا استفاده از تسهیلات بانکی و به‌طور خاص «اعتبارات خرد» یکی از راه‌هایی است که دولت‌ها برای افزایش تاب‌آوری خانوار‌های فقیر در مواقع بحران به‌کار می‌بندند اما با توجه به آن چه گفتیم و آمارهای جدید وزارت کار، این موضوع نه تنها محقق نشده که باعث شده تسهیلات بیشتر در اختیار دهک های بالا قرار بگیرد. در آمار وزارت کار که تجارت نیوز منتشر کرده ، آمده است که پنج‌دهک بالای جامعه در مجموع ۲٫۵ برابر پنج‌دهک پایین جامعه تسهیلات دریافت کرده‌اند. بر اساس آخرین آمار‌های اعلام شده از توزیع تسهیلات و وام‌ها در دهک‌های مختلف؛ تعداد افراد متعلق به دهک ۹ و ۱۰ که تسهیلات دریافت کرده‌اند حدودچهار برابر افرادی است که در دهک یک و دو موفق به دریافت تسهیلات شده‌اند. گفته

می شود در کنار دست اندازهای زیاد در مسیر دریافت وام برای دهک های پایین، دهک های بالا از رانت تسهیلات برخوردارند و همین باعث شده بسیاری از خانوار‌های کشور از این ابزار کمکی بی‌بهره بمانند. به همین دلیل باید متولیان امر در کنار تسهیلاتی که برای موضوعات مختلف در نظر می گیرند، راه های دریافت وام و رسیدن خانوارهای مشمول به آن را هم تسهیل کنند.