مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
مجله انلاین دوستان : افزایش مصرف غـذاهای چـرب وآمـاده ((فست فـودها و مواد غذایی حـاوی نگهدارنده))و عدم تحرک و افزایش استرس با گسترش زندگی ماشینی بیماری های مختلفی به همراه آورده است .
بیماری کبد چرب یکی از این نوع بیماری ها است که در جهان از جمله ایران شایع شده و روبه افزایش است.
این بیماری شایعترین بیماری کبدی درزمان حاضراست . و شیوع آن رو به ازدیاد است . اهمیت بالینی کبد چرب به شیوع آن در جامعه و سیرآن بستگی دارد، و با توجه به گسترش زندگی ماشینی و تغییر در الگو مصرف مواد غذایی که منجر به شیوع این بیماری در سطح جهان و مرگ و میر ناشی از آن شده است ؛ لذا باید برنامه های درمانی و آموزشی مناسب در جهت پیشگیری و درمان این بیماری تدارک دید.
کبد ( جگر ) پالایشگاه بدن :
کبد عضو بسیار حیاتی برای بدن است . این عضو کارهای بسیاری انجام میدهد که مهمترین وظیفه آن سوخت و ساز کربوهیدرات ، چربی ها و پروتیئن ها است ؛ کبد همچنین عمل ذخیره سازی و فعال سازی ویتامین ها و مواد معدنی را انجام میدهد ، تولید صفرا می کند که برای کمک به هضم و جذب چربی ها لازم است ؛ آمونیاک را که بسیار سمی است (( با تبدیل به اوره ))از خون پاک میکند ، اکثر پروتئین ها و فاکتورهای انعقادی در کبد ساخته میشود.
کبد چرب چیست ؟
منظور از کبد چرب، رسوب چربی ((عمدتاً از چربی های خنثی مثل تری گلسیرید درسلول های کبدی است)) که پیدایش آن در ((مصرف کنندگان مشروبات الکلی )) افراد چاق ، کم تحرک ، مبتلایان بـه دیابت ، چربی خـون بـالا شخصیت های اضطرابی ((افراد پراسترس )) و مصرف کنندگان طولانی مدت غذاهای دارای مواد نگهدارنده همچون فست فـودها و نوشابه های گازدار بیشتر دیـده میشود، تجمع چربی در کبد میتواند به مرور زمان ایجاد التهاب و تشکیل باندهای فیبروز نماید، در صورت عدم درمان و بهبودی ،کبد چرب میتواند به سمت نارسائی کبد و سیروزکبدی (( تشکیل بافت فیبروز درکبد)) پیشروی نماید.
انواع کبد چرب (( کبد چرب الکلی و کبد چرب غیره الکلی ))
۱-چنانچه عامل اصلی به وجود آورنده این بیماری مصرف الکل باشد به آن بیماری کبد چرب الکلی (alcoholic fatiy liver)گویند.
۲- و در صورتی که بدون مصرف الکل بوجود آمده باشد به آن بیماری کبد چرب غیره الکلیNon alcoholic fatiy) liver)میگویند.
همانطور که چربی در کبد رسوب میکند میتواند در جداره عروق دیگر بدن از جمله عروق قلبی ، مغزی و کلیوی هم رسوب کند و باعث آسیب به این اعضاء شود.
علائم بیماری کبد چرب :
در بیشتر موارد این عارضه بدون علامت است و پزشک در بررسی آزمایشگاهی یا سونوگرافی یا سیتی اسکن بطور اتفاقی آن کشف میکند.فرد به ندرت از ضعف و بیحالی ، خستگی دائمی و احساس فشار و درد مبهم در ناحیه فوقانی و راست شکم شاکی است . بخصوص این علائم در مواردی که کبد چرب سریع ایجاد شده باشد بیشتر بروز میکند.
اقدامات تشخیص :
اگر چه در خیلی از موارد علائم قابل توجهی در این بیماری وجود ندارد ، با مشاهده بالا بودن آنزیم های کبدی(ALT) (SGPT) یا گاما گلو تأمین ترانس پیتیداز((GGT))و نیز تصاویر سونوگرافی تشخیص این بیماری ثابت میگردد.
اختلالات آزمایشی در کبد چرب معمولاً ضعیف است و در اکثر موارد افزایش خفیفی درآمینـو ترانسفـرازهای سـرمـی((AST))((ALT))یـا گاما گولو تأمین ترانسـی پیپتدار((GGT))دیده میشود.
آمینوترانسفرازهای سرمی((AST))((ALT))معیارهای جهت ارزیابی آسیب سلول های کبدی به شمارمیروند و به علت آنکه میزان آنزیم((ALT))به بالاترین مقدار در کبد وجود دارد اختصاص ترین آزمایش دال برضایعه کبدی است .
در کبد چرب الکلی به طور اختصاصی میزان افزایش آنزیم((AST))بیش از آنزیم((ALT))است ولی در کبـد چـرب غیـره الکلی میزان افزایش((ALT)) بیش از((AST))است .
انفیلتراسیون چربی در کبد با سونوگرافی یا سیتی اسکن تشخیص داده میشود. در سونوگرافی میزان اکو پارانشیم کبد افزایش مییابد ، میزان حساسیت سونوگرافی حـدود (۷۰) درصد است .
لازم به ذکراست طبق تحقیقات انجام شده در ۲۰ درصد افراد مبتلا به کبد چرب آنزیم های کبد ، نرمال بوده ، که این امر انجام سونوگرافی از کبد را در مورد مشکوک توصیه مینماید.
شیوع بیماری :
کبد چرب با افزایش سن سیرصعودی مییابد ، شیوع این بیماری در آقایان دو برابر خانم های میباشد که با افزایش سن میزان شیوع در خانم ها به آقایان نزدیک میشود ، به ویژه پس از یائسگی ؛ بیماری کبد چرب در خانم ها سیرفزایندهای دارد.
در بررسی های انجام شده روی بیش از ۱۲۰ بیمار مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی مهمترین عوامل بروز این بیماری به ترتیب عبارتنداز:
۱-عادات بد غذائی (( مصرف غذاهای دارای مواد نگهدارنده و عدم رعایت موازین بهداشتی در غذا خوردن ))
۲- استرس ((اضطراب یا افسردگی ))
۳-عدم تحرک کافی ((نداشتن فعالیت بدنی مناسب همانند ورزش روزانه ))
سیر بیماری :
از آنجایی که این بیماری سیرپیش رونده دارد میتواند در مراحله اولیه بدون علامت باشد که با پیشرفت بیماری و درگیری بیشتر کبد تأثیرات منفی برعملکرد کبد بصورت احساس ضعف خستگی و کاهش وزن بروز میکند. در۳۰ درصد موارد افراد مبتلا به کبد چرب دچار التهاب دربافت کبد(NASH)
(NON ALCOHOLIC Steatohepatits)میشوند که ۱۵درصد ازاین افراد دچار سیروز کبدی(sirros)شده و منجر به از کارافتادن کبد میشود.
نکته:اگر کبد چرب همراه با افزایش آهن سرم ، سن بالای ۴۵ ، چاقی ، دیابت ، فشارخون باشد نشانه شدت بیماری است .
افرادی که دارای کبد چرب هستند ممکن است ۱۰ سال قبل از بروز این بیماری دچار عـوارض قلبی عروقی و کلیـوی آن شوند. درصد ابتلا به سکته های قلبی و مغزی و بیماری های همچون دیابت قندی ، هیپرلیپیدمی (( افزایش چربی خون )) و … دراین گروه از افراد بیشتر است .
همانطور که چربی در کبد رسوب میکند میتواند در جداره عروق دیگر بدن از جمله عروق قلبی ، مغزی ، و کلیوی رسوب کرده و باعث آسیب به این عضو شود.
کبد چرب و بیماری های همراه آن :
الکل و کبد چرب :
کبد جرب به طور شایع به دنبال مصرف مقادیر اندک یا زیاد الکل حتی برای مدت زمان کوتاهی دیده میشود، انفیلتراسیون (( تجمع )) شدید چربی میتواند با خستگی ، ضعف ، بی اشتهایی ، تهوع ، احساس ناخوشی در شکم و هپاتومگالی دردناک همراه باشد. اولین قدم در درمان کبد چرب الکلی حذف کامل مصرف مشروبات الکلی میباشد.
چاقی و کبد چرب :
کبد چرب در افراد چاق شایع است و به شدت چاقی ارتباط دارد، بویژه چاقی شکمی نقش مهمی در افزایش خطر ابتلا به کبد چرب دارد.
دیابت قندی ، هیپرتری گلیسیریدمی((افزایشTGخون ))در افراد چاق شایع است .
دیابت و کبد چرب:
کبد چرب در نیمی از مبتلایان به دیابت قندی نوع دو دیده می شود ممکن یکی از علل آن افزایش اسیدهای چرب با منشاء غذائی و متابولیسم کربو هیدرات ها و تبدیل آن به اسیدهای چرب باشد.
نکتـه :
بیماری استئاتوهپاتیت غیره الکلی((NASH))((تجمع چربی و سلول های التهابی در سلول های کبد ))که نشان دهند پیشرفت بیماری کبد چرب به سمت سیروز و نارسایی کبدی است ؛ بطور شایع با چاقی دیابت قندی و هیپرلیپیدمی همراه است ، این مراحله از بیماری در خانم ها شایعتر و اغلب بدون علامت است
داروها و کبد :
آمیودارون ، نیفیدیپین ، دیلتیازوم ، کلوروکین ، ترکیبات کورتیکو استروئیدی، تتراساکلین داروهای هستند که مصرف آن میتوان با ایجاد کبد چرب همراه شود.
راه های پیشگیری :
برای جلوگیری از بروز بیماری کبد چرب نکات زیر را فراموش نکنید:
۱-رژیم غذائی سـالـم مثـل میوه ها ، سبزی های خام ، غلات سبوسدار و چربی های مفید ( روغن زیتون ، کنجد ) برای خود انتخاب کنید.
۲-انجام ورزش و فعالیت بدنی منظم ((چاقی بویژه چاقی شکمی نقش مهمی در افزایش خطر ابتلاء به کبد چرب دارد )) از جمله پیاده روی به میزان حداقل ۳۰ الـی ۶۰ دقیقه در روز توصیه می شود.
۳-از مصرف الکل جداً پرهیز نمائید.
۴-ازمنابع غذای دارای پتاسیم بیشتر استفاده کنید مثل موز، کشمش ، آلو، بادام ، انواع سبزی ها
مواد غذایی مفید برای کبد :
الف –مواد غذایی که فرآیند سم زدای و تصفیه کبد را افزایش میدهند.
ب –مواد غذایی غنی از آنتی اکسیدان که طی فرآیند سم زدایی از کبد محافظت میکنند. (در فرآیند سم زادیی یا تصفیه کبد تعـداد زیادی رادیکال آزاد تولید میشود که برای کبد مضر هستند، آنتی اکسیدان ها از کبد در برابر رادیکال های آزاد محافظت مینمایند).
۱-سیرو پیاز خام :
حاوی آنتی اکسیدان است و برای سم زادیی بهتر کبد لازم است ، همچنین به کبد کمک میکند تا بدن را از آلودگی جیوه و بعضی مواد افزودنی موجود در غذاها و هورمون استروژن پاک کند.
۲-کلم ( انواع کلم )
کلم دارای خاصیت سم زدایی قـوی برای کبد است .
۳-لیموترش
آب لیموترش همراه آب و لرم صبح ناشتا سم زدایی کبد را افزایش میدهد.
۴-سیب
دفع فلزات سنگین از بدن را افزایش میدهد.
۵-میوه های غنی از آنتی اکسیدان
آلو، پرتقال ، کشمش ، طالبی ، سیب با پوست ، شاتوت ،گریب فوروت ، زرشک . انار، خرما
مواد غذایی که بهتراست کمتر مصرف شود:
چای ، قهوه ، نان های بدون سبوس (( نان های ماشینی ، فانتزی و نان لواش )) سرخ کردنی ها ، غذاهای چرب و پرکالری ، تنقلات شور، غذاهای دارای مواد نگهدارنده ، گوشت قرمز،