طی این چند سال کاری، خانوادههای نگرانی به ما مراجعه کرده و با استرس فراوان در مورد وضعیت سلامتی کلیه جنینشان پرسوجو کردهاند. متاسفانه در موارد متعددی، والدین بعد از مدتها نازایی بچهدار شدهاند و با گزارش سونوگرافی طی دوران بارداری، متوجه تهدیدی جدی برای حیات جنینشان میشوند. با توجه به انجام مکرر سونوگرافیهای دوران بارداری، موارد زیادی از ناهنجاریهای جنین پیش از تولد مشخص میشود که فشار روحی روانی بالایی برای والدین به همراه دارد. امروز قصد داریم توضیح اجمالی در این زمینه داشته باشیم تا بتوانیم در صورت امکان نگرانی والدین عزیز را کاهش دهیم.
شایعترین اختلالی که در مورد سیستم ادراری جنین گزارش میشود «هیدرونفروز» کلیههاست. به این معنی که حجم ادرار تجمعیافته در کلیه بیش از حد معمول است و باعث میشود اندازه لگنچه کلیه بیشتر از معمول باشد که مؤید انسداد نسبی در محل خروج ادرار از کلیه است که البته در موارد اندکی نیز میتواند با سایر ناهنجاریها همراه باشد.
نکته قابل توجه این است که در بیشتر موارد با افزایش سن بارداری این مشکل برطرف میشود و حتی در مواردی در چند ماه ابتدایی تولد این مشکل خودبهخود رفع میشود.
در این موارد بعد از اطمینانبخشی به والدین توصیه میشود تا پایان بارداری، هر چهار تا ششهفته سونوگرافی انجام شود تا وضعیت کلیههای جنین ارزیابی و مقایسه شود.
بعد از تولد در صورت پسر بودن نوزاد، توصیه به انجام ختنه در همان روزهای اول میشود. همچنین نوزاد چه پسر باشد و چه دختر، یکهفته بعد از تولد لازم است یک آزمایش ادرار و سونوگرافی از سیستم ادراریاش انجام شود و سپس برای معاینه مراجعه کنند تا پیگیریهای لازم انجام شود.
در مجموع بیشتر مشکلات خودبهخود یا با مداخلات جراحی قابل اصلاح است و جای نگرانی برای والدین وجود ندارد.
ناهنجاری ناشایع اما مهم دیگری به نام «انسداد خروجی مثانه» نیز وجود دارد که برخلاف مشکل بالا اهمیت زیادی دارد و در موارد زیادی مشکلات فراوان ایجاد میکند. در این مورد، مثانه جنین متسع میشود و حجم مایع آمنیوتیک دور جنین هفته به هفته و ماه به ماه کاهش مییابد که گاهی میتواند منجر به فوت جنین شود.
خوشبختانه امروزه با توجه به شیوع بسیار کم این اختلال، موارد بسیار نادری از آن را میبینیم و با پیشرفتهای علمی اخیر، گاهی با انجام جراحی روی جنین داخل شکم مادر، میتوان اختلال را بهصورت موقت برطرف کرد.
نویسنده : دکتر سلمان اسلامی جراح کلیه و مجاری ادراری / جام جم