برترینها – کشف انسان فلورسی (هومو فلورسینسیس) در سال ۲۰۰۳، شاخه عجیبی را به درخت خانواده انسان افزود. در همان زمانی که انسان ها در سراسر آسیا پراکنده می شدند و نئاندرتال ها در اروپا به سوی انقراض پیش می رفتند، این انسان یک صد سانتی متری در حال حفر غار در جزیره فلورس یا همان اندونزی امروزی بوده است.
اما اینکه انسان فلورسی دقیقا از کجا آمده، معمایی است. برخی فرضیات به سادگی پیشنهاد می کردند، این انسان فلورسی در واقع یک انسان مدرنِ کوتوله بوده است. اما ویژگی های اسکلتش آن را شبیه به یکی از بستگان هومو ارکتوس می کند. اکنون تحقیقات جدید نشان می دهد، انسان فلورسی ممکن است، در زمانی بسیار دورتر از شاخه انسان جدا شده باشد.
بر خلاف مطالعات پیشین، این تیم تحقیقاتی از دانشگاه ملی استرالیا، در مطالعه خود از ۱۳۳ نمونه از استخوان های جمجمه، فک پایین و دندان های انواع گونه های مدرن و باستانی را که از کشورهای مختلف از جمله آفریقا و اروپا جمع آوری کرده بودند، مورد بررسی قرار دادند. اکثر مطالعات قبلی تنها جمجمه و فک پایین را مطالعه کرده بودند.
این محققان همچنین از روش های مدرن آنالیز آماری بر اساس آخرین شواهد کشف شده بهره بردند. آنها دریافتند هومو ارکتوس و انسان فلورسی ساختار استخوانی کاملا متفاوتی به خصوص در فک و لگن با هم دارند.
تصویر هنری از انسان فلورسی (هومو فلورسینسیس)، دانشمندان می گویند، شواهد بیشتری یافته اند که نشان می دهد، انسان فلورسی به گونه تازه ای از انسان تعلق دارد. به گفته دانشمندان این موجود یک صد سانتی متری با ۳۰ کیلوگرمی احتمالا تا هشت هزار سال قبل در جزیره اندونزیایی فلورز می زیست. از زمان کشف بقایای این موجود، پژوهشگران درگیر جدالی سخت درباره هویت این موجودات ریز اندام بوده اند
در حالی که جمجمه و فک پایین انسان فلورسی ویژگی های مشترک بیشتری با هومو ارکتوس دارند، اما ویژگی های بقیه اسکلت ویژگی شباهتی با هومو ارکتوس ندارد و به نظر می رسد، بسیار قدیمی تر بوده اند.
محققان در عوض انسان فلورسی که را اغلب به جهت قامت کوتاهش به آن هابیت گفته می شود، به عنوان پسر عموی گونه های هومو هابیلیس در نظر می گیرند. هومو هابیلیس که بین ۱.۶۵ تا ۲.۴ میلیون سال قبل می زیسته اند، کهن ترین تبار شناخته شده انسان محسوب می شوند و ممکن است، در واقع حلقه گم شده بین شمپانزه و انسان باشد. هومو هابیلیس ویژگی های شبیه به بوزینه را حتی با وجود افزایش گنجایش مغز حفظ کرده و فک آن گام به گام به ظاهری که انسان مدرن می دانیم، نزدیک شده است.
غاری که انسان فلورسی در آن کشف شد. این بقایای استخوانی قایا در غار لیانگ بوا در فلورس اندونزی کشف شدند. محققان در آن زمان استدلال می کردند، هابیت ها از اعقاب یک گونه ماقبل تاریخ انسانی – شاید هومو ارکتوس – باشند که بیش از یک میلیون سال قبل به این جزیره جنوب شرقی آسیا رسیدند
این مورد موضوع دیگری را مطرح کرده، اینکه آیا هومو هابیلیس یک انسان اولیه بوده یا اینکه یکی از بستگان استرالوپیتکوس(جنوبیکپیآسای باریک اندام) بوده است. استرالوپیتکوس از شاخه بوزینه های بزرگ دوپا جدا شده، به این جهت به احتمال زیاد جد انسان محسوب می شده است. اما با این وجود، خیلی کهن تر از چیزی است که بتوان آن را به عنوان یک بوزینه منقرض شده به شمار آورد. در عوض ممکن است، هومو ارگاستر (انسان کاروَرز)، فسیل انسانی که بین هابیلیس و انسان فلورسی قرار می گرفته، اولین گونه انسان بوده باشد. به این جهت اگر انسان فلورسی برای جد انسان بودن بیش از حد بدوی در نظر گرفته می شود، هابیت هم به این ترتیب بدوی است و نمی تواند جد انسان باشد.
این محققان درمقاله ای که روز جمعه در نشریه “Human Evolution” منتشر شده کرده اند، نتیجه گیری کرده اند: “بنابراین، فرضیه وجود رابطه نزدیک بین ارکتوس و هومو فلورسینسیس رد می شود که در تضاد با فرضیه ای است که انسان فلورسی از تبار هومو ارکتوس تکامل یافته است.”
جمجمه انسان فلورسی به اندازه یک گریپ فروت است. دانشمندان با توجه به گنجایش کم جمجمه انسان فلورسی، ادعا می کنند که اندام این موجودات به احتمال زیاد طی یک فرآیند انتخاب طبیعی موسوم به انقباض جزیره ای کوچکتر شده است. این احتمال هست که جمجمه هومو فلورسینسیس متعلق به هومو ارکتوس باشد که در اثر زندگی در جزیره کوچک شده است
این یافته ها، از این نظریه پشتیبانی می کند که انسان های مدرن از یک گونه در آفریقا تکامل یافته اند و هومو هابیلیس و دو گونه دیگر دارای یک جد مشترک بوده اند. همچنین این امکان وجود دارد که انسان فلورسی در آفریقا تکامل یافته و سپس از آنجا مهاجرت کرده است یا اینکه جد مشترک از آفریقا مهاجرت کرده و سپس به انسان فلورسی تکامل یافته است.
پروفسور مایک لی از دانشگاه فلیندرز و موزه استرالیای جنوبی از مدلسازی آماری برای آنالیز داده هایی که این محققان جمع آوری کرده اند، بهره برده است. او می گوید، یافته ها بسیار واضح هستند.
لی توضیح می دهد: ” انسان فلورسی دارای جایگاه بسیار کهنی در درخت تکاملی انسان است. ما می توانیم ۹۹ درصد مطمئن باشیم که انسان فلورسی به هومو ارکتکوس ارتباطی ندارد و نزدیک به ۱۰۰ درصد اطمینان داریم، یک هوموساپینس ناقص الخلقه (یا به عبارتی کوتوله) نیست.”
در هر صورت، هابیت به جای اینکه از تبار هابیلیس ها باشند، از بستگان آن بوده اند، به همان صورتی که انسان و نئاندرتال از بستگان نزدیک محسوب می شود، اما از یک جد مشترک جدا شده اند. اینکه چه کسی جد انسان (به احتمال زیاد گونه های استرالوپیتکوس)، باید منتظر پاسخ قطعی آن در تحقیقات آینده باشیم.