مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
غده تیروئید، درست زیر گردن در مقابل حنجره خود قرار دارد و هورمون‌هایی ترشح می‌کند که این هورمون‌ها از طریق جریان خون به سلول‌ها یا اعضای بدن شما می‌رسند.
این غده کوچک، دمای بدن شما را تنظیم می‌کند، بر قدرت تفکر و مغز تاثیرمی‌گذارد، تپش قلب را تنظیم می‌کند و به طور کلی هماهنگی را میان اعضای بدن برقرار می‌کند.
وقتی تیروئید به اندازه کافی هورمون ترشح نکند فرد دچار کم کاری تیروئید می شود. کم کاری شایعترین فرم بیماری هایی تیروئید است. در خانم ها بیشتر از آقایان دیده می شود و با افزایش سن افزایش می یابد.
کم کاری تیروئید دارای درجات مختلفی است، به طوری که بعضی از بیماران هیچ گونه نشانه ای مبنی بر کم کاری تیروئید ندارند و سطح سرمی T۴ و T۳ نیز در آنها طبیعی است، اما سطح سرمی TSH کمی بالا رفته است که این نوع کم کاری تیروئید را کم کاری تیروئید تحت بالینی یاsubclinical hypothyroidism می گویند.
اختلال در تولید هورمون های تیروئید ممکن است به علت نقص در خود غده تیروئید باشد که به آن کم کاری اولیه می گویند و یا امکان دارد به علت کاهش ترشح TSH (کم کاری ثانویه) یا کاهش ترشح RTH (کم کاری ثالثیه) باشد.
نشانه های کم کاری تیروئید بسیار متفاوتند. ممکن است یک فرد دچار کم کاری تیروئید باشد و علامتی نداشته باشد و برعکس فرد دیگری علائم بسیار شدید داشته باشد. کم کاری تیروئید معمولاً تدریجاً ایجاد می شود. برای همین در ابتدا علائم خفیف است و با پیشرفت بیماری علائم شدیدتر می شود. به همین علت گاهی بیماران به طور اتفاقی تشخیص داده می شوند.
علائم اولیه کم کاری تیروئید در زنان ممکن است شامل موارد زیر باشد هرچند که ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد.
علائم کم کاری تیروئید عبارتند از :
خستگی
افزایش وزن
عدم تحمل سرما
مو‌های خشک یا شکننده
اختلال حافظه
تحریک پذیری، زودرنجی و افسردگی
افزایش کلسترول خون
ضربان قلب کند
یبوست
نشانه های پوستی : پوست خشک و ضخیم می شود. تعریق کاهش پیدا می کند. موها نازک یا خشن و شکننده می شوند. ابروها می ریزند و ناخن ها زود می شکنند.
نشانه های چشمی : کم کاری تیروئید می تواند منجر به پف آلود شدن و تورم اطراف چشم شود. ولی علائم خیرگی نگاه و بیرون زدگی چشم مربوط به پرکاری تیروئید است که گاهی حتی با درمان بیماری تیروئید هم چنان باقی می ماند.
نشانه های قلب و عروق : کم کاری تیروئید باعث کاهش ضربان قلب و کاهش انقباض عضله قلب می شود که در نهایت منجر به کاهش عملکرد قلب می گردد. در نتیجه فرد به دنبال فعالیت بدنی دچار خستگی و تنگی نفس می شود. (به اصطلاح نفس کم می آورد). این علائم در کسی که بیماری زمینه ای قلب دارد می تواند شدید شود.
از طرفی کم کاری تیروئید منجر به افزایش خفیف فشار خون و کلسترول خون می شود.
کاهش شنوایی، افزایش اسیداوریک و افزایش خونریزی ماهیانه در زنان، افزایش شیوع سقط زودرس و کاهش میل جنسی در هر دو جنس امکان دارد دیده شود.
نشانه های تنفسی : کم کاری تیروئید باعث ضعف عضلات تنفسی می شود. در نتیجه عملکرد ریوی کاهش می یابد. بنابراین احساس خستگی و ضعف، تنگی نفس به هنگام فعالیت بروز می کند. کم کاری تیروئید می تواند باعث تورم زبان و تارهای صوتی شود در نتیجه فرد صدای خشن پیدا می کند و در خواب ممکن است دچار توقف های کوتاه تنفسی شود. در نتیجه فرد خواب راحتی ندارد و صبح با احساس خستگی بیدار می شود و طول روز خواب آلود است.
نشانه های دستگاه گوارش : کم کاری تیروئید حرکات دستگاه گوارش را آهسته می کند در نتیجه فرد دچار یبوست می شود. که در بعضی موارد می تواند بسیار شدید باشد.
نشانه های دستگاه تناسلی : کم کاری تیروئید در خانم ها منجر به اختلال قاعدگی می شود. که از قاعدگی های کوتاه با فواصل طولانی تا قاعدگی های شدید و با فاصله کم متغیر است. گاهی حتی منجر به قطع قاعدگی می شود. این اختلالات می تواند بارداری را با مشکل روبرو کند و گاهی افراد باردار که دچار کم کاری تیروئید هستند با افزایش ریسک سقط جنین روبرو هستند. البته درمان این خطر را کاهش می دهد.
افزایش وزن : در کم کاری تیروئید اشتها کم و افزایش وزن به علت کاهش متابولیسم است.
یبوست : یبوست از علائم شایع این بیماری به شمار می رود، تعداد ضربان قلب کاهش یافته است و به علت افزایش مقاومت عروق محیطی فشارخون افزایش می یابد.
وقتی به بیماری تیروئید مبتلا می‌شوید، غده تیروئید می‌تواند بیش از حد فعال یا غیر فعال شود، اگر غده تیروئید هورمون‌ها را به اندازه کافی ترشح نکند، در این صورت ممکن است از کم کاری تیروئید و افزایش توده بدنی رنج ببرید که این عارضه می‌تواند عوارض جدی مانند کلسترول بالا و مشکلات قلبی را به دنبال داشته باشد.
در بزرگسالان، علائم اولیه کم کاری تیروئید غیر اختصاصی است و بسیار آهسته بروز می کند؛ به طوری که اطرافیان و حتی پزشک خانواده ای که بیمار را مرتب ویزیت می کند، نمی تواند آن را تشخیص دهد، همچنین علائم اولیه به صورت خواب آلودگی، یبوست، عدم تحمل به سرما، گرفتگی عضلات، سندروم کارپال تونل و منوراژی است، در طول ماه های بعد و با پیشرفت بیماری فعالیت فکری و جسمی کاهش می یابد، اشتها کم می شود و وزن اندکی افزایش پیدا می کند، مو و پوست خشک شده، در بعضی نواحی مانند ابرو و موها شاهد ریزش مو هستیم، صدا کلفت و قدرت شنوایی کم می شود.
نسبت زنان به مردان در ابتلا به این بیماری، بین دو تا هشت، به یک است.
در افراد مسن و مبتلا به بیماری های قلبی عروقی یا افرادی که چندین عامل خطر بیماری های قلبی عروقی دارند، درمان باید با احتیاط صورت گیرد، زیرا ممکن است آریتمی قلبی، آنژین صدری یا سکته قلبی در افراد مسن ایجاد شود.
کم کاری تیروئید با جایگزین کردن هورمون تیروئید درمان می شود. قرص های تیروئید که همان هورمون تیروئید T4 هستند معمولاً به صورت خوراکی یک بار در روز و با شکم خالی استفاده می شوند. در بهترین حالت خوب است قرص تیروئید را صبح ها یک ساعت قبل از صبحانه بخورند. معمولاً پس از شروع درمان در عرض دو هفته بیمار احساس بهبودی می کند ولی برای برطرف شدن کامل علائم گاهی تا چند ماه فرصت لازم است. تغییر دوز دارو باید حتماً زیر نظر پزشک باشد و سرخود نباید دارو را قطع یا کم و زیاد کرد.
پزشک وقتی داروی تیروئید (لووتیروکسین) را شروع می کند معمولاً ۶ هفته بعد آزمایش مجدد می دهد تا دوز مناسب دارو را پیدا کند. وقتی دوز مناسب داروی تیروئید مشخص شد بیماران می توانند سالیانه آزمایش بدهند. گاهی اوقات براساس شرایط بیمار لازم است دوز دارو تغییر کند که این کار با توجه به آزمایش و توسط پزشک انجام می شود. مثلاً گاهی بیماری تیروئید تشدید می شود یا در شرایط حاملگی لازم است دوز دارو را افزایش دهیم. مصرف بعضی داروها مثل قرص های کلسیم، آهن، آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم می تواند در جذب اختلال ایجاد کند. و باید در زمان متفاوتی از قرص تیروئید خورده شود.
گاهی اوقات به دنبال کاهش وزن یا افزایش سن لازم است دوز داروی تیروئید کاهش یاید.
اگر با علائم اختلال در عملکرد تیروئید روبرو شدید کافی است تا به پزشک مراجعه کنید و آزمایش خون بدهید.
روش های خانگی برای بهبود و درمان کم کاری تیروئید
از تغذیه مناسب استفاده کنیم : فقط از محصولات لبنی که از شیر بز، گاو و یا شیر گوسفند، بدست می آیند استفاده کنید.
غذاهای دریایی مصرف کنید، غذاهای غنی از روی (گوشت گاو، مرغ، آجیل، اسفناج و ماهی تن)، پنیر کم چرب، سس سویا، شیر گاو، تخم مرغ، ماست کم چرب، بستنی کم چرب، جلبک دریایی، ماهی آب شور و صدف.
از مواد غذایی که باعث کاهش عملکرد تیروئید می شوند، اجتناب کنید. که شامل غذاهای تصفیه شده، چربی های اشباع شده، قند، آرد سفید، بادام، کلم، گل کلم (هر سبزی که در خانواده بروکلی قرار دارد که بیش از دو بار در هفته نباید مصرف شود)، ارزن، گلابی، شلغم، ذرت، خردل، آجیل کاج، هلو، کلم، سویا، روغن کلزا، بادام زمینی، اسفناج، سبزیجات خردل و لوبیا می باشد.
از مصرف بیش از حد غذاهای فرآوری شده ،خودداری کنید و مصرف شکر، محصولات لبنی، کافئین و شیرین کننده های مصنوعی را محدود کنید.
غده تیروئید خود را هر روز به طور منظم ماساژ دهید.
به آرامی بالا و پایین و اطراف نای و حلق خود را ماساژ دهید.
تمرینات و ورزش منظمی را برای بهبود جریان خون انجام دهید.
پیشنهاد می شود، از مصرف خودسرانه داروهایی که در کانال ها و یا سایت های اینترنتی به عنوان درمان معرفی می شوند، اجتناب کرده و با جدی گرفتن این عارضه به یک پزشک متخصص مراجعه کرده و روال درمان را به صورت درست و علمی طی کنید.
منابع :
دانشگاه علوم پزشکی فارس
everydayhealth
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان