گوجه فرنگی‌ های سمی بر سر سفره‌ های مردم

رگه های سفید در گوجه فرنگی بعد از قاچ کردن آن ردپای باقیمانده سموم است یا نه؟ این سوالی است که عده ای میپرسند و این پرسش با دست به دست شدن کلیپی در فضای مجازی که در آن یک کارشناس بهداشت به آن پاسخ مثبت می دهد، تغییر جهت پیدا می کند و این پرسش مطرح می شود که این کلیپ واقعی است یا نه؟

رگه های سفید در گوجه فرنگی بعد از قاچ کردن آن ردپای باقیمانده سموم است یا نه؟ این سوالی است که عده ای میپرسند و این پرسش با دست به دست شدن کلیپی در فضای مجازی که در آن یک کارشناس بهداشت به آن پاسخ مثبت می دهد، تغییر جهت پیدا می کند و این پرسش مطرح می شود که این کلیپ واقعی است یا نه؟ انگار همه ما به جای آن که مایل به شنیدن واقعیت باشیم به دنبال آن هستیم تا راهی برای فرار از واقعیت بیابیم.

برای ما هم چندان راحت نیست که این گزارش را بنویسیم و در آن از زبان کارشناس کشاورزی با ۳۰ سال سابقه در مبارزه با آفات و بیماری های گیاهی و مدیر سابق حفظ نباتات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی فارس پاسخ مثبت بشنویم. این رگه های سفید باقی مانده نیترات است، ماده ای که منجر به بروز سرطان می شود. حالا در حین پرسیدن سوال از کارشناس و حین تنظیم مصاحبه به فکر گوجه فرنگی هایی هستم که نمک زده و با ولع بر روی آن دندانهایم را فشار داده ام و این سمها را جویده‌ام، گوجه فرنگی هایی که به سالاد شیرازی رنگ می دهد و به سالاد فصل طعم. لطفاً اگر گوجه فرنگی قاچ زدید و رگه سفید در آن دیدید، برای رعایت سلامت خودتان بدون لحظه‌ای تردید آن را روانه سطل آشغال کنید. ضرر مادی بهتر از افزایش احتمال ابتلا به سرطان است.

محمد کاظم مصلایی، کارشناس کشاورزی در پاسخ به سوالی درخصوص ردپای باقی مانده سموم در محصولات جالیزی، ترجیح داد ابتدا به بررسی کارشناسی ابعاد این قضیه بپردازد.
وی گفت: در تولید محصولات گیاهی باید عرف استفاده از مواد غذایی (کودها) و داروهای کنترل کننده عوامل خسارت زا (سموم) رعایت شود.

مصلایی تاکید کرد: اگر ادعا کنیم بدون استفاده از کود و مواد شیمیایی معقول و کافی می توانیم محصول کشاورزی تولید کنیم ادعایی واهی کرده ایم چرا که یک گیاه همچون انسان هم نیاز به غذا و هم دارو دارد ضمن آن که با توجه به کمبود غذا در جهان باید تولید غذا با روش هایی صورت گیرد که در عین حالی که سلامت مواد تولیدی حفظ می شود تناژ تولید نیز افزایش پیدا کند.
این کارشناس مجرب بخش کشاورزی با بیان این که در تولید مواد غذایی باید اصول فنی به گونه ای رعایت شود که هم تولید افزایش پیدا کند و هم سلامت محصول رعایت شود افزود: زمان و نوع کود و میزان آن کود و مواد شیمیایی مورد استفاده باید توسط کارشناس بخش کشاورزی توصیه شود چرا که اگر اصول فنی رعایت نشود نه تنها موجب افزایش تولید نمی شود بلکه اثر سوء داشته و مسمومیت و آلودگی مواد غذایی را به دنبال دارد، معضلاتی که از چشم کشاورزان پنهان است.

مصلایی تصریح کرد: باران هم یک نعمت الهی است اما اگر زیاد باریده شود باعث تخریب میشود و خسارت به دنبال دارد بنابراین انتظار میرود در تولید محصولات کشاورزی ضمن رعایت تغذیه مناسب محصول و تقسیط دورهای کودها به اراضی از هدر رفت نهاده های اولیه و همچنین آلودگی منابع آبی زیر زمینی و کاهش سلامت محصول جلوگیری کنند.

وی همچنین تاکید کرد: استفاده از سموم وقتی منطقی است که سایر موارد کنترلی آفات (Pests) نیز رعایت شود.

مصلایی، بهداشت باغ، مبارزه های مکانیکی و بیولوژیکی، استفاده از ارقام مقاوم، ضدعفونیهای به موقع با استفاده از روشهای غیر شیمیایی همچون آفتاب دادن، حرارت دادن و بخار دادن را از جمله راه هایی دانست که قبل از مبارزه شیمیایی با آفات توصیه میشود و چنانچه هیچ راهی وجود نداشته باشد مبارزه شیمیایی ضروری است.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر کشاورزان با رعایت نظر به خوبی به موارد مذکور واقف شده اند اما در عین حال نیازمند نهادینه شدن فرهنگ استفاده صحیح از نهادههایی همچون کود و سم در بین کشاورزان هستیم.

وی با اشاره به افزایش قیمت سموم وارداتی و گران شدن نرخ آن افزود: این امر نیز مزید بر علت شده که کشاورزان به روشهای غیرشیمیایی برای مبارزه با آفات و بیماریها روی بیاورند.
مصلایی با اشاره به وجود سمهای کم کیفیت وارداتی در بازار گفت: مافیای بازار همیشه در جهت حذف رقبا هستند و کارشناسان باید آگاه باشند که سم های تولیدی در داخل کم کیفیت نیستند بلکه باید در عرصه مورد آزمایش قرار گیرند تا ضمن عیان شدن معایب آن و رفع معایب نهاده های تولید داخل، اشتغال رونق پیدا کند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از معضلاتی که برخی سموم و کودهای شیمیایی موجود در بازار دارند آن است که به دلیل پایین بودن کیفیت کشاورزان ناچارند تعداد دفعات استفاده از آنها را افزایش دهند و همین امر باعث آلودگی محصول، محیط زیست و آبهای زیر زمینی میشود.

وی تصریح کرد: گذشت از کیفیت پایین سموم و یا کودهای شیمیایی اعم از داخلی و وارداتی به بهانه کمک به اشتغال و تولید، خیانت به کشور و مردم است و باید با خاطیان برخورد شود.

وی با تاکید بر این که در کشورهای پیشرفته هم از کودهای شیمیایی (مواد تغذیهای) و سموم استفاده می شود خاطرنشان کرد: استفاده از این نهاده ها به صورت کارشناسی شده و نه بدون ضابطه است به خصوص در محصولات تازه خوری همچون خیار، گوجه فرنگی، سبزیجات، سیب زمینی و پیاز این موارد بیشتر رعایت میشود اما در کشور ما استفاده از این نهاده ها برای افزایش تناژ رایج شده که نیاز به قوانین محکم و قاطع برای برخورد با متخلفان و توجه بیشتر ناظرین تولید محصولات کشاورزی سالم داریم.

مدیر سابق حفظ نباتات جهاد کشاورزی فارس با بیان اینکه وجود سموم ازته (نیتریت و نیترات) در محصولات تولیدی همچون گوجه فرنگی به صورت عینی قابل مشاهده است گفت: باقی مانده این سموم به صورت رگههای زرد رنگ قابل مشاهده و از طریق آزمایشگاهها تعیین باقی مانده سموم نیز قابل اثبات است.

مصلایی با تاکید بر لزوم تدوین قوانین بازدارنده بر سر راه تولید محصولات ناسالم گفت: زمینه تولید محصول سالم توسط سازمان جهاد کشاورزی کاملا مهیا است اما خلاء نظارتی و مشخص نبودن متولی نظارت باعث شده هر ارگانی این امر را به گردن ارگان دیگری بیندازد. در تمام دنیا نظارت بر تولید محصول سالم بر عهده ادارات بهداشت است و با کمال سهولت می توان با عبور دادن محصولات تولیدی از فیلتر آزمایشگاه ها و تعیین رعایت MRL (حد مجاز بقایای سموم) سلامت محصولات را مورد بررسی قرار داد.

وی تاکید کرد: تمامی محصولاتی که حد مجاز بقایای سموم رعایت نمی شود همچون گوجه فرنگی های دارای رگه های زرد در درون آن باید سوزانده شود اما متاسفانه این محصولات در ایران روانه بازار می گردد.

وی با اشاره به اینکه حد مجاز سموم برای محصولات مختلف را در دوران مدیریت خود بر اداره حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی فارس از طرف این اداره به وزارت بهداشت داده است افزود: این حد برای سموم محصولات مختلف متفاوت است و به ریز، لیست آن تهیه شده است که امیدوارم با اتکا به آن لیست بتوان شرایط را برای افزایش و حفظ سطح سلامت مردم به کار برد.