مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
مسجد ۷۲ تن، یکی از معروف‌ترین مساجد تاریخی مشهد است؛ مسجدی که ساخت آن در دهه ۸۳۰ق/ ۸۰۰ش به پایان رسید و بعدها در کنار آن، حمام تاریخی مهدی‌قلی‌بیگ ساخته شد؛ جایی که امروزه در انتهای بازار فرش مشهد(اندرزگوی ۱۳) قرار دارد. این بنا، با دو مناره و کاشی‌کاری‌های بسیار نفیس، چندسالی است که مرمت شده و می‌توان زیبایی‌های آن را بهتر دید. اما این اثر قدیمی، با همه زیبایی‌اش، اسراری دارد که شاید کمتر کسی از آن خبر داشته‌باشد؛ از جمله این اسرار می‌توان به چند گور در سرداب مسجد اشاره کرد که در دهه‌های اخیر کشف شد. البته تدفین اموات در چنین مکان‌هایی بی‌سابقه نیست. در مدرسه «دو در» که امروزه داخل حرم مطهر قرار گرفته است هم، قبری وجود دارد که ظاهراً متعلق به بانی مدرسه است. اما اسرار مسجد ۷۲ تن، فقط به این گورهای ناشناخته مربوط نیست؛ این مسجد اصلاً محراب ندارد و جهت دیوار جنوبی آن هم رو به قبله نیست! تا چند دهه قبل که در این مکان نماز جماعت برگزار می‌شد، پیش‌نماز مسیر دقیق قبله را تعیین می‌کرد و نمازگزاران هم پشت سر او صف می‌کشیدند؛ اما چرا باید چنین باشد؟ واقعیت این است که مسجد ۷۲ تن، اصلا مسجد نیست؛ یک مقبره بسیار زیباست که بر اساس سبک دوره تیموری، حدود ۶۰۰ سال قبل ساخته شده است. نمونه‌هایی از این‌گونه بناها را می‌توان در هرات (مقبره گوهرشاد خاتون و شاهرخ تیموری) و سمرقند (مقبره تیمورلنگ) مشاهده کرد. ظاهراً در این دوره رسم بوده‌است که اعیان و صاحب‌منصبان، در دوران حیاتشان، برای خود مقبره‌هایی مجلل می‌ساختند. بر طبق کتیبه‌های موجود در بنای مسجد ۷۲ تن، این مکان به فرمان غیاث‌الدین ملکشاه ساخته شد؛ یکی از اُمرای عصر تیموری که در دوره اُلُغ‌بیگ، فرزند شاهرخ، در خراسان و شاید مشهد امارت داشت. به همین دلیل، برخی معتقدند که قبرهای موجود در سرداب بنا، متعلق به غیاث‌الدین و افراد خاندان اوست.