مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
ذخیره گاه های زیست سپهر ارژن و پریشان این روزها در کشاکش بودن و نبودن است، نابودی منابع آبی، کشاورزی بی‌رویه و قطع درختان، خطر خروج این ذخیره گاه را ازفهرست یونسکو محتمل کرده است.
در استان فارس نیز ذخیره گاه زیست سپهر ارژن و پریشان نمونه این ذخیره گاه های حفاظت شده هستند که در ۶۰ کیلومتری شیراز قرار دارد.
ارژن و پریشان روزگاری مامنی برای زیستمندان محسوب می شد و دریاچه های ارژن و پریشان نیز هر ساله میزبان پرندگان مهاجر بودند و در مجموع ذخیره گاه ارزشمندی در حوزه محیط زیست محسوب می شد تا اینکه دلایل مختلفی نظیر خشکسالی، قطع درختان، استفاده بی رویه از آب های زیر زمینی هر دو دریاچه را با بحران بی آبی و خشکی مواجه و درختان منطقه نیز برای استفاده از زغال و سایر محصولات بریده شدند تا روند نابودی این منطقه در کشاکش بی تفاوتی تصمیم سازان استان آغاز شود.
غروب دریاچه‌های ارژن و پریشان در فارس
دبیر موسسه ۱۳ فروردین گفت: ذخیره گاه زیست سپهر ارژن پریشان از اولین ذخیره گاه های ثبت شده در سازمان یونسکو است و بی شک ارزش اکولوژیکی و تنوع زیستی منطقه آنچنان غنی بوده که در مراحل اولیه ارزیابی بدون هیچ مشکلی به ثبت جهانی یونسکو رسیده است.
علی اکبر کاظمینی افزود: در جنوب این ذخیره گاه، تالاب پریشان بزرگترین تالاب آب شیرین در ارتفاع ٨٠٠ متری، جنگل های زاگرس با گونه شاخص بلوط وگونه های بنه، بادام و دشت پریشان با گونه کُنار وجود دارد.
وی ادامه داد: جنگل انبوه بلوط در دشت برم با تعداد بسیار کمی بنه یکی از زیباترین جنگل های بلوط زاگرس در کشور است که در حد فاصل تالاب پریشان و تالاب ارژن در بین کوه های سر به فلک کشیده زاگرس قرار گرفته است.
این فعال محیط زیست اظهار کرد: تالاب ارژن با مساحت ٢٢٠٠ هکتار، در دشت ارژن و در دامنه کوه های زاگرس در ارتفاع حدود ٢٠٠٠ متری واقع شده که نیزارهای کناره آن و انواع گونه های بلوط، ارژن، بنه، زرشک و… به همراه صدها گونه علفی موجود در دامنه ها تا ارتفاعات آن، تنوع گونه ای خاصی را به منطقه ذخیره گاه بخشیده است.
به جز یک تا دو چشمه بسیار کوچک در دریاچه پریشان که فقط آب پرندگان ساکن را تأمین می کند دیگر آبی در پریشان نیست و در سال هیچگونه پرنده مهاجری در پریشان فرود نمی آید وی افزود: در ارتفاعات و در کوه های شرقی ذخیره گاه ارژن پریشان در جنوب خان زنیان و حسین آباد، زرشک و گونه های دیگر پوشش های انبوهی را به وجود آورده اند. با این وجود بررسی اکولوژیکی ذخیره گاه زیست سپهر ارژن پریشان به ما نشان می دهد که وضعیت این منطقه به شدت بحرانی است و تا سال های متمادی نیاز به حفاظت، نگهداری و کاستن تنش های به وجود آمده در این منطقه توسط انسان ها دارد.
کاظمینی با اشاره به خشکیدگی تالاب پریشان ادامه داد: به جز یک تا دو چشمه بسیار کوچک در شمال و شرق آن که فقط آب پرندگان ساکن را تأمین می کند دیگر آبی در پریشان نیست. چه در زمستان و چه در فصول دیگر سال هیچگونه پرنده مهاجری در پریشان فرود نمی آید.
وی با اشاره به خشک شدن نی زارهای پریشان بیان کرد: جوامع درختچه گز در بستر پریشان بخصوص در شرق و غرب آن رو به گسترش است و گونه های علفی از خانواده اسفناجیان سطح تمام بستر پریشان را پوشانده اند.
این فعال حوزه محیط زیست بیان کرد: آتش سوزی های مداوم چه زیر سطحی و چه رو سطحی در فصول مختلف بخصوص فصل گرم یکی از بزرگترین معضلات پریشان و جوامع محلی اطراف پریشان است.
وی با اشاره به اینکه انبوه مواد آلی بستر پریشان توسط آتش سوزی ها از بین می رود، گفت: افزایش چاه ها و چهار فصل شدن کشاورزی و سیستم های نوین آبیاری و کشت های زیر پلاستیکی منجر به پمپاژ آب از اعماق زمین در تمام فصول شده و بزرگترین تالاب آب شیرین ایران به آنچنان مصیبتی گرفتار شده که قرار است آب از ده ها کیلومتر دورتر با ساخت یک سد به آن منتقل شود.
کاظمینی با اشاره به حال و روز جنگل زاگرس در محدوده ذخیره گاه زیست سپهر ادامه داد: گونه های گیاهی جنگل، به علت کشت های زیر اشکوب و مصرف آب باران برای این کشت ها از سالیان گذشته چنان ضعیف شد که آفت سوسک چوب خوار به جان آنها افتاده و باعث خشکیدگی شاخه و حتی تنه در بعضی از آنها شده است.
وی گفت: شخم و چرای دام اجازه رشد هیچگونه نهال بر روی زمین بستر جنگل نمی دهد و عملا جنگل پیر و بدون زاد آوری شده، آتش سوزی در کوهستان و قطع درختان برای تولید زغال و ایجاد کوره های زغال سازی به علت قیمت بالای آن نیز یکی از بزرگترین مشکلات جنگل در این منطقه است که روز به روز بر شدت آن افزوده می شود.
دبیر موسسه ۱۳ فروردین افزود: فشارهای زیاد برای گسترش صنایع و توسعه ناپایدار درون جنگل از مشکلات دیگر است و سرانجام جاده سازی های بسیار زیاد در درون جنگل، چه دشت و چه ارتفاعات، آخرین ضربه ها را به جان جنگل وارد می سازد.
کاظمینی گفت: اخیرا هم عده ای به دنبال جدا کردن منطقه دشت برم از حوزه جغرافیایی شهرستان کازرون و الصاق آن به شهرستان کوه چنار هستند که این اتفاق ناخوشایند می تواند بزرگترین ضربه بر پیکر مدیریت یکپارچه منطقه باشد و به عنوان یک نمره منفی در پرونده ذخیره گاه ثبت شود.
وی اظهار کرد: قطعا سازمان محیط زیست نباید اجازه تقسیم ذخیره گاه را در تقسیمات کشوری بدهد چرا که قبلا در مورد مناطق چهارگانه اتفاقات مشابهی داشته ایم و عملا بخش هایی از آن مناطق ارزش اکولوژیکی خود را از دست داده اند و حال این موضوع با توجه به جهانی بودن ذخیره گاه تحت هیچ شرایطی نباید اتفاق بیفتد و لازم است مدیریت یکپارچه موجود حفظ شود.
کاظمینی بیان کرد: در پشت کوه میانکتل حال و روز تالاب ارژن با گسترش باغ شهری ها، تصرف زمین های بستر و حاشیه و انبوه بهره برداران دامدار در کنار تالابی که خشک شده و آتش سوزی های اطراف تالاب ارژن نیز مزید بر علت شده است.
وی گفت: دشت برم در بستر مرگ آنچنان ضعیف و رنجور است که نمی تواند هیچ کمکی به بهبود توان اکولوژیکی پریشان و ارژن کند.
دبیر موسسه ۱۳ فروردین با اشاره به شرایط در شرق ذخیره گاه زیست سپهر ارژن پریشان بیان کرد: گسترش باغات سیب و گونه های باغی سردسیری در میان جامعه های زرشک و ارژن، قطع این گونه ها، حفر چاه و ساخت باغ بزرگترین آسیب را به پوشش های شرقی وارد آورده است.
وی گفت: حفر چاه باعث کمبود آب در دسترس گونه های گیاهی ذکرشده و نهایتا خشک شدن آنها شده است. تجاوز برای زمین روز به روز بیشتر می شود؛ آتش سوزی های عمدی برای از بین بردن جوامع درختچه ای و گسترش و تصاحب زمین و تبدیل به باغ همگی حکایت از وضعیت بحرانی در شرق ذخیره گاه ارژن پریشان دارد ضمن اینکه جاده های زیاد برای دسترسی به باغات از مهمترین آسیبها در شرق ذخیره گاه است.
کاظمینی بیان کرد: حال و روز یکی از اولین ذخیره گاه های زیست سپهر دنیا یعنی ارژن و پریشان بسیار بد و خراب است و در صورت ادامه روند تاثیرات منفی انسان ها بر روی منطقه، بی شک به زودی این ذخیره گاه در لیست قرمز یونسکو قرار خواهد گرفت و پس از مدتی نیز از فهرست ذخیره گاه های تحت پوشش بیرون خواهد رفت.