اکثر والدین با مشکلات بدغذایی کودکان مواجه هستند، برای غذاخور کردن کودکان چه باید کرد؟! برای حل این مشکلات کافیست تا این مطلب را تا پایان به دقت بخوانید.
دلیل بدغذایی در کودکان چیست؟
تصور ذهنی ما درباره کودکان این است که همه آنها به طور ذاتی و طبیعی باید به غذا خوردن علاقه داشته باشند و زمانی که گرسنه شوند به راحتی سر سفره یا میز بنشینند تا غذایشان را بخورند اما حقیقت این است که برخی از کودکان برای این که به اندازه ای کافی غذا بخورند. نیاز به کمک والدین دارند. در واقع مشکل تغذیه و بدغذایی کودکان، مشکل شایع و نگران کننده ای برای والدین است. در این مقاله قصد داریم شما را از مهم ترین دلایل بدغذایی کودکان و راهکارهای برخورد مناسب با این مشکل آگاه کنیم.
دلایل بدغذایی کودکان
ابتدا باید علت بدغذایی یا کم خوراکی کودک خود را بفهمیم. برای فهم علت، زیاد راه دوری نروید، علت را عموما در رفتار و شیوه های فرزندپروری خود راحت تر می توانید پیدا کنید. در واقع به غیر از علت بیمار بودن کودک، مانند عفوت مجاری ادراری یا بیماری های دیگر، که می تواند بر تغذیه کودک تاثیر منفی بگذارد، سایر علل به مسائل والدینی مربوط می شود. برای آنکه کمی در این زمینه کمک تان کرده باشیم، در ادامه، به ذکر چند نوع رفتارها، که گرایش به کم اشتهایی را در کودک افزایش می دهد، اشاره می کنیم:
۱- مادر یا دیگر مراقبین کودک به دفعات از غذا به عنوان ابزاری برای تنبیه کودک استفاده می کنند.
مثلا او را مجبور می کنند غذایی را که دوست ندارد بخورد، کودک نیز این عمل را می آموزد و لجبازی خود را از طریق غذا نخوردن نشان می دهد.
۲- به ساعات غذا خوردن اهمیت داده نمی شود.
رعایت دقیق ساعت غذا خوردن و داشتن برنامه غذایی، به کودک اهمیت خوردن غذا را نشان می دهد.
۳- سخت گیری بیش از حد در آداب تغذیه نیز غذا خوردن را در ذهن کودک تبدیل به عملی ملال آور می سازد.
تا حدودی طبیعی است غذا از قاشق کودک بریزد یا تمایل داشته باشد از غذایی بیشتر و از غذایی دیگر کمتر بخورد، بنابراین نباید حتما اصرار داشت هر آنچه و به هرگونه که والدین می پسندند کودک نیز به همان طریق عمل کند.
۴- وقتی غذاخوردن در محیطی به دور از آرامش و همراه با کشمکش والدین با یکدیگر انجام می شود.
در این هنگام نمی توان انتظار داشت کودک به حضور در این موقعیت تمایلی نشان دهد. زیرا وقت غذا خوردن، برای او همیشه تداعی کننده مشاجرات والدین خواهد بود.
۵- برخی مادران بیش از حد نگران غذا خوردن کودک هستند.
هنگامی که مادر آن به صورت افراطی نسبت به تغذیه کامل کودک اظهارنگرانی می کنند، معمولا با قاشق و ظرف غذا به دنبال کودکان راه می افتند و تصور می کنند با این عمل تغذیه کامل و مورد نظرشان امکانپذیر است؛ حال آنکه اصرار بیش از حد به غذا خوردناشتیاق کودک را از میان می برد و کودک از غذا به عنوان شیوه ای برای جلب توجه استفاده می کند.
۶- بی توجهی به استقلال طلبی کودک.
مخالفت در امر غذا خوردن می تواند نوعی میل به استقلال در کودک باشد، یعنی کودک دوست دارد خودش غذا بخورد و قاشق را به دست بگیرد و اگر مادر روی تمیزی و پاکیزگی بیش از حد تمرکز کند یا وسواس داشته باشد مبادا لباس های کودک کثیف شود یا غذا را روی زمین بریزد؛ یک کشمکش قدرت بین مادر و کودک به وجود می آید. از یک طرف مادر می خواهد کنترل اوضاع را به دست بگیرد و خودش به کودک غذا بدهد و از طرف دیگر کودک اصرار دارد خودش کارهایش را انجام دهد.
توصیه هایی برای غذاخور کردن کودکان!
نکته مهم این است که اگر فرزند شما به راحتی غذایش را می خورد و به غذ خوردن علاقه نشان می دهد، یا در وزن و قد مشکلی ندارد، لازم نیست از روش های زیر استفاده کنید اما در صورتی که کودکی دارید که اگر او را رها کنید به اندازه کافی غذا نمی خورد یا نمی توانید او را تنها برای خوردن غذا یک جا بنشانید، این راه ها به کارتان خواهد آمد.
ابتدا از روش نادیده گرفتن استفاده کنید.
اگر فرزندتان ناگهان علاقه اش را به غذایی از دست می دهد و از خوردن آن امتناع دارد، به این موضوع توجهی نکنید. اجازه دهید آنچه دوست دارد، بخورد و آنچه را نمی خواهد، نخورد و پس از اتمام زمان غذا خوردن، ظرف غذایش را بدون هیچ اشاره و اهمیتی بردارید. اگر مشخص کرد از کدام ماده غذایی بدش می آید، در حالی که قبلا آن را می خورده است، حساسیت نشان ندهید و چند روز بعد دوباره آن ماده را در غذا بریزید. احتمالا غذایش را می خورد چون می داند علاقه نداشتن او توجه کسی را جلب نکرده و باید به دنبال راهی دیگر برای جلب توجه باشد.
بد غذایی را برای بچه ها تبدیل به صلاح نکنید.
مورد دیگری که باید به آن دقت کنید این است که در حضور کودک با دیگران درباره بدغذایی او یا کودکان دیگر صحبت نکنید، با این کار او را در این مورد حساس خواهید کرد. بچه ها از این که مرکز توجه شما و صحبت هایتان باشند لذت منی برند و ممکن است برای این منظور درباره غذا خوردن بازی دربیاورند و شما ناچار شوید از این شیوه و نگرانی به عنوان ابزار و سلاحی برای تحت فشار قرار دادن کودک استفاده کنید. همچنین سعی کنید هیچ وقت کار را به آنجا نرسانید که او حس کند شما برای غذا خوردن او باید دنبالش بدوید.
حس مشارکت کودک را در غذا خوردن تقویت کنید.
در هنگام تهیه غذا، می توانید مشارکت فرزند خود را، هر چند کم، به کار گیرید تا احساس مثبتی نسبت به تهیه غذا در او ایجاد کنید. برای کودک بشقاب، کاسه و لیوان مخصوص به خودش بخرید. بهتر است او را هم همراه خود ببرید و اجازه دهید خودش ظرف هایش را انتخاب کند. همچنین می توانید برای خرید مواد غذایی، به خصوص آنهایی که کودک می خورد، از او کمک بگیرید و اجازه دهید او هم انتخاب کند.
زمان غذا خوردن را مفرح کنید.
برای ایجاد شادی و نشاط و ایجاد احساسات مثبت در کودک به هنگام غذا خوردن می توان از روش های مختلفی استفاده کرد. برای مثال می توانید یکی دوتا از عروسک هایش را کنار او بنشانید و با اجرای یک نمایش غذای کودک را به او بدهید؛ یا اینکه برای فرزندتان نقاشی بکشید. عکس خودش را بکشید و با خوردن هر قاشق یکی از اعضای آن را کامل کنید. مثال دیگر برای مفلرح کردن غذا خوردناین است که هنگام غذا دادن به کودکتان برایش قصه بگویید یا کتاب بخوانید؛ می توانید خاطره ای که کودک آن را دوست دارد، مثل رفتن به پارک، برایش بازگو کنید.
غذا خوردن کودک در جمع همسالان را تقویت کنید.
وقتی بچه ها با هم هستند بهتر غذاغ می خورند. اگر فرزند شما در حال بازی کردن با دوستانش است، از آنها بخواهید همه برای غذا خوردن بیایند یا اینکه غذای شان را به محل بازی شان ببرید. یا در این زمان شرایطی را فراهم کنید که فرزند شما با کودکی که اشتهای خوبی دارد و خوب غذا می خورد، همراه شود. بچه ها معمولا از هم تقلید می کنند. ممکن است فرزند شما هم برای امتحان کردن غذا تشویق شود. در این راستا می توانید از کودک خود یا بچه های دیگر هنگام خوردن غذا فیلم بگیرید و بعضی وقت ها این فیلم را برای فرزندتان بگذارید تا او به خوردن غذا تشویق شود.
به ترجیجات غذایی کودکان خود اهمیت دهید
هر گاه متوجه شدید دلیل علاقه نداشتن به غذای خاص، طعم و مزه غذا نیست و فقط احساس نامطلوب غذا در زبان و دهان است، شیوه تهیه را عوض کنید. برای مثال اغلب کودکان به هویج خام بیشتر از پخته علاقمندند یا سیب زمینی سرخ کرده را به آب پز ترجیح میدهند. نوعی را که دوست دارد، برای او تهیه کنید. برخی از مواد غذایی نیز برای کودک، حداقل تا سنین خاصی بسیار بدطعم هستند، برای جبران می توان از مواد غذایی مغذی تری استفاده کرد اما کودک را مجبور به خوردن آن نوع ماده غذایی خاص نکنید.
در تهیه غذا سلیقه به خرج دهید
حتما در نحوه غذا دادنبه کودک خود و نیز طعم ورنگ و ظاهرا غذا دقت کنید. در درجه اول باید غذا دقت کنید. در درجه اول باید غذایی را برای او تهیه کنید که او را تحریک کند؛ برای مثال اگر غذای رنگی برایش جذابتر است، غذاهایی با رنگ های متنوع برای او تهیه کنید. همچنین غذا را به نوعی شکل بدهید که او دوست دارد. غذاها به شکل انگشتی، رنگی و جذاب برای کودکان مطلوب هستند. مثلا بیشتر بچه ها فرم پیتزا را خیلی دوست دارند یا اینکه دوست دارند غذا را در دست بگیرند و بخورند.
الگوی سالم تغذیه را مد نظر داشته باشید.
یکی از چیزهایی که مانع خوردن غذا یا میان وعده های مغذی در بچه ها می شود، خوردن تنقلات است؛ بهتر است تا حد امکان از خرید و نگهداری اینگونه تنقلات خودداری کنید. همچنین به یاد داشته باشید مادر، پدر یا خواهر و برادر بزرگتر بهترین الگو و راهنما برای کودکان هستند. فرزند شما غذاهایی را خواهد خورد که شما می خورید، نه آنهایی که به او می گویید بهتر است بخورد. پس سعی کنید همیشه مواد غذایی مفید خریداری کنید و رژیم غذایی سالم و متناسبی داشته باشید.
در زمینه غذا خوردن هم قاطع باشید.
نگران نباشید و باور کنید فرزند شما با یک وعده غذا نخوردن آسیب نمی بیند، یا سوءتغذیه نمی گیرد. پس باقیمانده غذایش را نخورید یا به او شکلات و بیسکویت ندهید، چون باید بداند اگر غذایش را نخورد، چیز دیگری به جای غذا به او داده نخواهد شد. فقط در هنگام غذا خوردن سایر اعضای خانواده به او چند گزینه پیشنهاد دهید، آن هم پیشنهادهای کم زحمت! یعنی اگر غذا سوپ بود و کودک شما دوست نداشت، می توانید خوردن نان و پنیر را به او پیشنهاد دهید اما به پختن یک غذای دیگر مشغول نشوید، در این صورت کودک یا انتخاب ساده دوم را می پذیرد یا پیامد بدغذایی خود یعنی گرسنگی را تحمل می کند.
از کمک تخصصی غافل نشوید.
اگر کودکتان به شدت بدغذاست یا غذا نمی خورد، و همچنین با راهکارهای فوق، تغییری در او حاسل نشد، باید او را نزد متخصص کودک یا کارشناس تغذیه ببرید؛ پس از بررسی های لازم و رد احتمالات جسمی، در صورت نیاز، نزد روان شناس نیز ببرید.
بد غذایی کودک زیر یک سال
دختر من ۱۱ ماهه است و خیلی بد غذایی میکند الان ۷٫۵۰۰ وزنش هست و قدش هم ۷۰ سانت موقع تولد وزنش ۲٫۶۰۰ بوده اگه یک روز کامل بهش غذا ندی اصلا احساس گرسنگی نمیکند و خیلی هم بازیگوشه.
پاسخ: وزن کودک شما برای قد روی صدک ۱۲٫۵ است
وزن برای سن روی صدک ۷٫۲
قد برای سن روی صدک ۱۰
BMI برای سن روی صدک ۱۵٫۹
همه موارد بالا در کنار وزن کم زمان تولد نشان می دهد کودک شما از ابتدا دچار کمی رشد و کم غذایی بوده
مطلبی که براتون گذاشتم برای تغذیه ۶ ماهگی به بعد هست ببینید کدوم مورد ها رو رعایت نکردید بهم بگین
شروع تغذیه تکمیلی پایان شش ماهگی
وزن کودک در حال حاضر مناسب است.شروع غذای کمکی، از پایان ماه ششم است که اولین غذایی که به کودک می دهیم، فرنی است.هفته اول ماه هفتم:فرنی
شروع مقدار تغذیه روزانه: از یک قاشق مرباخوری شروع می شود.
طرز تهیه:
آرد برنج یک قاشق مرباخوری سرصاف، شکر نصف قاشق مرباخوری سرصاف، شیر ۵ قاشق مرباخوری( که بهتر است شیرمادر باشد)
آب و شکر و آرد برنج را با هم مخلوط می کنیم و بر روی حرارت می گذاریم. بعد از اینکه آرد برنج پخته شد، ۵ قاشق شیر را اضافه کرده و می گذاریم بجوشد تا قوام بیاید. قوام آن باید کمی از شیرمادر بیشتر باشد. روز به روز بر حسب تحمل کودک، قوام آن بیشتر می شود تا به غلظت فرنی واقعی نزدیک شود.
در روش دیگر می توان بعد از اینکه آب و شکر و آرد برنج روی حرارت قوام آمد شیرمادر را اضافه کرد تا کمی رقیق تر شود.
در طول ماه ششم پس از شیرخوردن، بر حسب تمایل کودک ۳ تا ۴ بار در روز به او فرنی بدهید.
هفته دوم ماه هفتم: حریره بادام
مقدار مصرف روزانه: از یک قاشق مرباخوری و یک بار در روز شروع می شود. به تدریج که مقدار تغذیه با حریره بادام افزایش می یابد، مقدار و دفعات تغذیه با فرنی کم می شود.
تهیه:شیر پاستوریزه نصف لیوان، شکر ربع قاشق چایخوری، آرد برنج ۱ قاشق مرباخوری سرصاف، مغز بادام شیرین پوست گرفته و رنده شده ۵ عدد.
طرز تهیه:
بادام ها را رنده کرده و در یک پارچه ململ می ریزیم و داخل شیر فشار می دهیم تا شیره خود را پس دهد. آرد برنج را در آن حل کرده و شکر را نیز به آن اضافه می کنیم و روی حرارت ملایم می گذاریم تا قوام بیاید.
توجه:
از زمان شروع غذای کمکی، باید آب جوشیده خنک شده را به اندازه کافی به شیرخوار داد.
حریره بادام نیز مانند فرنی از یک قاشق مرباخوری، یک بار در روز شروع می شود تا روز ششم و هفتم به ۱۲ قاشق مرباخوری در روز می رسد. فراموش نشود که در این هفته به تدریج مقدار و دفعات تغذیه با حریره بادام افزایش می یابد و تغذیه با فرنی کم می شود. بنابراین در هر وعده یا در تمام دفعات می توان حریره بادام را جایگزین فرنی کرد.
دو هفته آخر ماه هفتم:
ضمن ادامه تغذیه با شیرمادر قبل از هر وعده غذای کمکی، در این دو هفته، شیرخوار با غذای جدیدی آشنا شده و سوپ به رژیم غذایی او اضافه می شود. به این ترتیب که روز اول، صبح و عصر و شب هر بار از ۳ قاشق مرباخوری فرنی یا حریره بادام استفاده می کند و ظهرعلاوه بر فرنی یا حریره بادام، یک قاشق مرباخوری سوپ هم می خورد. به این ترتیب هر روز ۱ قاشق مرباخوری به سوپ ظهر و شب اضافه، ولی از فرنی یا حریره بادام کم می شود تا بر حسب اشتهای کودک مقدار سوپ به ۳ تا ۶ قاشق مرباخوری در هر وعده برسد.
برای سهولت کار و رعایت تنوع در غذای شیرخوار، می توان یک روز در میان از فرنی و حریره بادام استفاده کرد.
مواد لازم برای تهیه سوپ:
گوشت بدون چربی: یک تکه خورشی( معمولاً به اندازه یک تخم مرغ متوسط) به ترتیب اولویت و ارحجیت گوشت گوسفند، مرغ و گوساله
برنج:یک قاشق مرباخوری
هویج:یک سوم هویج متوسط
طرز تهیه:
بعد از این که گوشت کمی پخته شد، برنج و هویج به آن اضافه می شود. پس از پختن کامل باید همه مواد سوپ را مخلوط و نرم کرد تا به غلظت فرنی برسد.
توجه:
۱- هر سه روز یک بار یک نوع سبزی به مقدار کم به سوپ اضافه می شود، مانند جعفری، گشنیز و یا لوبیا سبز، کدوی سبز، کرفس و… .
۲- به سوپ، نمک، شکر یا چاشنی نباید اضافه کرد.
۳- بهتر است کدو، کرفس و لوبیا سبز را اول پخته بعد به سوپ اضافه کرد.
۴- سبزی ها باید در آخرین لحظات پخت سوپ اضافه شوند. در ظرف را نیز ببندید تا ویتامین های آن از بین نرود.
۵- اسفناج تا ۱ سالگی مجاز نبوده و نباید به سوپ شیرخوار اضافه شود.
توصیه برای ۱۲ تا ۲۴ ماهگی
در طی این دوران تغذیه با شیر مادر بر حسب میل و تقاضای شیرخوار ادامه پیدا کند . غذاهای مقوی و مغذی نیز به او داده شود . غذای خانواده در این سن بخش مهمی از رژیم غذایی کودک را در بر می گیرد . گوناگونی و کمیت غذا باید افزایش پیدا کند.
غذاهای تکمیلی مغذی یا غذاهای خانواده را ۵ بار در روز به کودک بدهید.
ادامه تغذیه فعال و دادن سهم غذایی کافی به کودک بسیار اهمیت دارد.
نکته های زیر رو در تغذیه کودکتون مد نظر داشته باشین
۱٫ ادامه تغذیه با شیر مادر
۲٫ شیر مادر بعد از صرف غذای کودک
۳٫ ۵ بار تغذیه تکمیلی
۴٫ تغییراتی در غذای خانواده که خوردن آن برای کودک راحت تر شود.
۵٫ تامین نیاز کودک به شیر مادر و پروتئین با شیر مادر و ماست
۶٫ اضافه کردن سفیده تخم مرغ
۷٫ مشارکت فعالانه کودک در غذا خوردن
۸٫ زمان انتقال از غذای مخصوص کودک به غذای سفره
۹٫ افزایش تنوع استفاده از حبوبات
۱۰٫ حجم زیادی از آب و آب میوه به کودک داده نشود.
۱۱٫ امتناع ازدادن تنقلاتی مانند چیپس و پفک و درصورت لزوم استفاده از موادی مثل خرما ، بستنی ، بیسکوئیت ، بادام وپسته بو داده نشده بعد از وعده اصلی غذا
۱۲٫ ادامه قطره آهن و در صورت لزوم ویتامین آ+د
۱۳٫ در اواخر سال دوم حس استقلال بیشتر شده و خودش غذا را انتخاب می کند . بنابراین به مصرف مواد غذایی کافی و پر انرژی توجه شود .
دعای غذا خوردن
امیر مۆمنان(علیه السلام) می فرماید: برای پیامبر(صلی الله علیه وآله) غذایی آوردند، آن حضرت انگشت خود را در آن فرو برد و چون دید داغ است، فرمود: بگذارید سرد شود که برکتش بیشتر شود؛ خدا غذای داغ به ما نداده است.
امام حسین(علیه السلام) میفرماید: هرگاه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) غذایی میخورد، میگفت: «اللهم بارک لنا فیه و ارزقنا خیرا منه؛ خدایا! در آن برای ما برکت قرار ده و بهتر از آن را روزیمان فرما» و هرگاه شیری مینوشید، میفرمود: «اللهم بارک لنا فیه و ارزقنا فیه؛ خدایا! در آن برای ما برکت قرار ده و روزیمان را در آن قرار ده».