در روزی که با۴۹۶ نفر بیشترین تعداد قربانیان روزانه ثبت شد آمار جان باختگان از ۷۰ هزار هم گذشت. دلیل کم توجهی مردم به پروتکل ها را در گفت وگو با یک جامعه شناس بررسی کردیم
آنقدر از آمار مبتلایان و فوتیهای کرونا در کشور گفتهایم و نوشتهایم که شاید دیگر حساسیتها نسبت به آن از بین رفته است و درک نمیکنیم چه اتفاق تلخی در حال رقمخوردن است. اما شاید قیاس اعداد و ارقام کرونا ، شرایط را برایمان شفاف کند و باور کنیم که با چه پدیده شومی مواجهایم.
فوت ۷۰ هزار و ۷۰ نفر
مجموع آمار جانباختگان کرونا در کشور به
۷۰ هزار و ۷۰ نفر رسیده است؛ عددی که بیشتر از ترسناک بودنش، شاید برای خیلیها فقط به خاطر قرار گرفتن دو عدد ۷۰ در کنار هم جالب به نظر برسد اما خوب است بدانیم که مرگ
۷۰ هزار نفر یعنی:
* مرگ جمعیتی معادل کل یک شهر؛ شهرهایی همچون چناران، اسفراین، تایباد، سراوان، بندرگناوه و …(طبق سرشماری سال ۱۳۹۰)
* سقوط ۲۵۰ هواپیمای ایرباس A300 و مرگ تمام سرنشینان آنها
* مرگ جمعیتی معادل ۶ برابر ظرفیت سالن سرپوشیده ورزشگاه آزادی
و دهها مثال دیگر که شاید بتواند ما را از خواب غفلت بیدار کند… .
۴۹۶ فوتی در یک روز
طبق اعلام وزارت بهداشت، آمار مرگهای روزانه هم دوباره سرکش شده است و دیروز به ۴۹۶ نفر رسید؛ یعنی بیشترین تعداد تلفات روزانه کرونا در کشور. با این فوتیهای جدید، مجموع آمار جانباختگانمان ۷۰هزار و ۷۰ نفر شد و مجموع مبتلایان شناساییشده، ۲میلیون و ۴۱۷ هزار و ۲۳۰ نفر. البته این شناسایی به لطف بیش از ۱۵ میلیون تست آزمایشگاهی انجامشده بوده و معلوم نیست همه مبتلایان را در بر گرفته باشد.
کرونا و بی تفاوتی ما
به نظر میرسد بیتفاوت شدن ما فقط نسبت به آمارهای مرگ و میر کرونا نیست و حتی نسبت به ویروسهای جهشیافته انگلیسی و هندی هم عکسالعملی نشان نمیدهیم. سال گذشته در همین روزها، همه تابع پروتکلهای بهداشتی بودیم و ترس از کرونا امانمان را بریده بود اما حالا که ویروس انگلیسی کل کشور را درنوردیده و نوع هندی آن هم پشت دروازههای کشور دندان تیز کرده است، خیالمان نیست و میزان رعایت پروتکلها به کمتر از ۶۰ درصد رسیده است. در هند وضعیت اضطراری ملی اعلام شده و ویروس جهشیافته در این کشور روزانه بیش از ۳۰۰ هزار نفر را مبتلا میکند و ۲هزار نفر را به کام مرگ می کشاند؛ با این حال ترس از ورود این ویروس هنوز در میان مردم ما وجود ندارد، همان طور که از ویروس انگلیسی هم نترسیدیم و وضعمان این شد که میبینیم. درست است که مسئولیت اصلی جلوگیری از اتفاق، با مسئولان است اما خوب میدانیم که ما مردم هم نسبت به کرونا بیتفاوت شدهایم، چه کرونای چینی، چه انگلیسی و چه احتمالا هندی. بماند که به گفته مسئولان وزارت بهداشت بعید نیست که ویروس کرونا در کشور خودمان هم دچار جهش شود و قدرتش بیشتر شود!
گفتوگوی خراسان با دکتر میرسندسی جامعهشناس درباره رفتارشناسی این روزهای مردم
چرا مسئولیت پذیری مردم کم شده است؟
پاسخ سوالاتمان را درباره دلیل بیتفاوت شدن مردم نسبت به کرونا، باید از یک جامعهشناس جویا شویم. دراینباره با دکتر «سیدمحمد میرسندسی»، استاد دانشگاه و عضو انجمن جامعهشناسی ایران گفتوگو کردیم و او چرایی این وضعیت را برایمان شفاف کرد:
بخشی از رفتار مردم به آگاهی و شناخت خودشان از این پدیده بر میگردد و طبیعتا هرچه این دانش بیشتر باشد، میزان رعایت پروتکلها نیز بیشتر میشود. اما بخش مهمی از رفتار مردم معطوف به نوع رفتار و تصمیمسازی حاکمیت است. منظور از حاکمیت ستاد ملی مقابله با کروناست که از همه نهادها، وزارتخانهها و دستگاههای مسئول در کشور، حداقل یک عضو در این ستاد حضور دارد و برای زندگی مردم در شرایط کرونا تصمیمگیری میکنند. برای اینکه بدانیم چرا مردم بیتفاوت شدهاند، اول باید ببینیم که آیا تصمیمات و اقدامات این ستاد ملی یکپارچه و یکدست بوده است؟ همه میدانیم که پاسخ این سوال منفی است و یکدستنبودن نظرات در این ستاد واضح است. نمونهاش تصمیمگیری درباره تعطیلات نوروزی بود که مسئولان درباره آن کوتاهی کردند، مردم به حال خود رها شدند، سفرهای نوروزی شکل گرفت و نتیجهاش این وضعیتی شد که میبینیم و کل کشور درگیر کرونای جهشیافته شده است.
مواجهه مردم با پیامهای متعدد و متناقض
نکته دیگر اینکه از نظر روانشناسی اجتماعی، وقتی مردم با پیامهای متعدد و متناقض مسئولان مواجه میشوند، بهتدریج مسئولیتپذیریشان کاهش پیدا میکند. اینکه امروز با وجود آمارهای وحشتناک مرگ و میر و پر شدن تختهای بیمارستانها، مردم به یک بیتفاوتی نسبت به کرونا رسیدهاند، به این دلیل است که در طول یکسال کرونایی کشور، با تناقضات متعددی مواجه شدهاند و اعتماد لازم برای داشتن رفتار مسئولانه را به دست نیاوردهاند؛ این بیاعتمادی، منجر به بیخیالی و بیتفاوتی شده است.
صحبت پایانی دکتر میرسندسی این است که: به نظر میرسد ستاد ملی مقابله با کرونا، نه تنها در حوزه تصمیمگیریها موفق و یکدست عمل نکرده، بلکه اقداماتش در حوزههای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مربوط به کرونا هم کافی نبوده و نتوانسته است به کمبودها و به ویژه به نیازهای اقتصادی مردم پاسخ مناسبی دهد. از این رو و به همین نسبت کمتوجهیها و بیتفاوتی ها نیز در بین مردم بیشتر و بیشتر شده است.