رتبه جهانی دانشگاه‌ های ایران در تولید علم

دهقانی اظهار داشت: به طور میانگین از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۵ هر ساله حدود دو میلیون مدرک در پایگاه وب آو ساینس تامسون رویترز (آی.اس.آی) نمایه شده‌اند. در مجموع از سال ۲۰۰۶ تاکنون بیش از بیست و یک و نیم میلیون مدرک در آی.اس.آی نمایه شده است که از آن تحت عنوان تولید علم نام برده می‌شود. از این میزان حدود ۱۹ میلیون مدرک در معتبرترین مجلات بین المللی منتشر شده و ۴٫۵ (چهار و نیم) میلیون نیز در معتبرترین کنفرانس ها ارایه شده اند. از این تعداد مدرک تنها ۱۲۶۴۲۹ مورد مقالات برتر (پراستناد) هستند که آن را تولید علم برتر می‌نامند.

سرپرست ISC تصریح کرد: استنادها در دنیای علم مهمترین عامل مرجعیت علمی هستند. استنادها بیانگر میزان استفاده از علم تولید شده هستند و هر چقدر مقدار استنادها بیشتر باشد به آن معنی است که میزان اثرگذاری آن علم بیشتر است. مقالات پراستناد هر چند تحت عنوان مقالات یک درصد برتر نیز شناخته می شوند، اما ارقام نشان می دهند که سهم این مقالات از کل مدارک دنیا کمتر از یک درصد است.

وی گفت: سهم ایران از مقالات پراستناد دنیا مرتبا در حال افزایش است. در سال ۲۰۰۶ تنها ۰٫۳ درصد از مقالات پراستناد دنیا را تولید کردیم، اما این رقم در سال ۲۰۱۵ به ۱٫۵ درصد و در سال ۲۰۱۶ به ۲٫۲ درصد رسیده است. برخلاف ایران، سهم ترکیه از پراستنادترین مقالات دنیا به طور مرتب در حال کاهش است. سهم ترکیه از مقالات پراستناد بین المللی از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ یک روند رو به رشد را تجربه کرده است و از ۰٫۶ درصد به ۱٫۱ درصد رسید. اما در سال ۲۰۱۰ این رقم به ۰٫۹ درصد رسید و در سال ۲۰۱۶ سهم ترکیه از مقالات پراستناد دنیا ۰٫۹ درصد بود

دهقانی افزود: مقایسه تعداد مقالات پراستناد ایران و ترکیه نشان می‌دهد که سهم ایران از مقالات پراستناد به سرعت در حال افزایش است و ترکیه را از سال ۲۰۱۳ پشت سرگذاشته است. در سال ۲۰۱۲ تعداد مقالات پراستناد ترکیه ۱۲۷ مورد و ایران ۱۰۹ مورد بود، اما در سال ۲۰۱۳ سهم ایران به ۱۵۶ مورد رسید و سهم ترکیه هر چند به ۱۴۸ مورد افزایش یافت، اما بعد از ایران قرار گرفت. ایران درسال ۲۰۱۴ تعداد ۱۹۱ مقاله پراستناد تولید کرد در حالیکه که تعداد مقالات ترکیه به ۱۶۱ مورد رسید. در سال ۲۰۱۵ دوباره تعداد مقالات پراستناد ایران افزایش یافته و به ۲۲۷ مورد رسید، اما در این سال تعداد مقالات پراستناد ترکیه کاهش یافت و به ۱۵۲ مورد رسید.

دهقانی ادامه داد: پایگاه استنادی آی.اس.آی همیشه به ارایه مقالات پراستناد در ۱۰ سال اخیر می‌پردازد. اگر به سهم تولید علم کشورهای مختلف دنیا از مقالات پراستناد و سهم آنها از کل تولید علم دنیا در فاصله سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ بنگریم واقعیت‌های جالبی پدیدار می‌شود. آمریکا ۲۷ درصد از علم دنیا را تولید می کند و از این لحاظ جایگاه نخست دنیا را در اختیار دارد. این کشور ۵۱ درصد از مقالات پراستناد دنیا را تولید می‌کند بنابراین تقریبا دو برابر سهم تولید علمش مقاله پراستناد تولید می‌کند.

وی اضافه کرد: انگلستان حدود ۶ درصد علم دنیا و حدود ۱۴ درصد مقالات پراستناد دنیا را تولید کرده است. سهم مقالات پراستناد این کشور نیز بیش از دو برابر سهم تولید علم این کشور است. چین حدود ۱۲ درصد علم دنیا و حدود ۱۳ درصد از مقالات پراستناد دنیا را تولید کرده است. آلمان ۶ درصد علم دنیا و ۱۲ درصد از مقالات پراستناد دنیا را تولید می کند. فرانسه حدود درصد علم دنیا و ۸ درصد مقالات پراستناد دنیا را تولید می‌کند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: براساس تعداد مقالات در فاصله سال های  ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶  رتبه ایران ۲۲ و رتبه ترکیه ۱۸ خواهد بود، اما از نظر تعداد مقالات پراستناد و به عبارت دیگر کیفیت مقالات تولید شده برای دو کشور وضعیت متفاوت است. بر این اساس، رتبه ایران ۳۵ و رتبه ترکیه ۳۳ است. ترکیه حدود ۱٫۵ درصد از علم دنیا را تولید کرده، اما حدود ۰٫۹درصد از مقالات پراستناد دنیا در این دوره زمانی را به خود اختصاص داده است. در همین فاصله زمانی ایران حدود ۱ درصد از علم دنیا را تولید کرده است و حدود ۰٫۸ درصد از مقالات پراستناد دنیا را به خود اختصاص داده است.

دهقانی افزود: هم اکنون در سال ۲۰۱۶ ایران از لحاظ کمیت تولید علم در پایگاه آی.اس.آی از ترکیه پیشی گرفته است. ایران تا تاریخ چهارم تیرماه سال ۹۵ تعداد ۱۵۸۵۲ مدرک و ترکیه تعداد ۱۵۳۵۸ مدرک تولید کرده است. هر چند اطلاعات سال ۲۰۱۶ هنوز کامل نشده است، اما سهم تولید علم ایران نسبت به سال گذشته افزایش یافته و از ۱٫۵ درصد در سال ۲۰۱۵ به ۱٫۸ درصد در سال ۲۰۱۶ رسیده است.

وی گفت: نقش دانشگاه‌های کشور در تولید مقالات پراستناد با یکدیگر متفاوت است. دانشگاه شریف در دوره زمانی ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ بیشترین تعداد مقالات پراستناد را تولید کرده است. این دانشگاه ۹۵ مقاله پراستناد در معتبرترین مجلات بین‌المللی منتشر کرده است. دانشگاه تهران با تولید ۸۳ مقاله بعد از دانشگاه شریف قرار دارد. دانشگاه صنعتی امیرکبیر، صنعتی اصفهان، پژوهشگاه دانش های بنیادی، علم صنعت ایران، تربیت مدرس، علوم پزشکی تهران، دانشگاه شیراز، تبریز و فردوسی مشهد به ترتیب رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند. این دانشگاه‌ها به ترتیب ۸۰، ۸۰، ۶۱، ۵۹، ۵۶، ۵۴، ۳۸، ۳۷ و ۳۲ مقاله پراستناد تولید کرده‌اند.