حقوق مردم در زمان جنگ چقدر بود؟

خسارتی که جنگ تحمیلی متوجه ایران کرد بسیار بیش از این ارقام بود به طوری که با وجود نزدیک به سه دهه از پایان جنگ تحمیلی هنوز برخی از خرابی های به جا مانده از دوران جنگ هنوز بازسازی نشده است. شاید اطلاع از میزان دستمزد مردمی که پشت جبهه‌ها چرخ‌های اقتصاد کشور را به حرکت در می آوردند جذاب باشد.

 حداقل دستمزد
دوران جنگ، دوره‌ای بسیار حساس در تاریخ معاصر ایران تلقی می‌شود.حضور گسترده داوطلبان برای حضور در جبهه از مهمترین دلایل ایستادگی ایران در برابر کشوری بود که حمایت گسترده جهانی را برای جنگ مقابل ایران پشت خود داشت.

در دوره هشت ساله جنگ تحمیلی ، ۵ سال حداقل دستمزد در ایران افزایش نیافت. در سال ۱۳۵۹ حداقل دستمزد برابر با ۱۹۰۵ تومان در ماه بود. این دستمزد تا سال ۱۳۶۳ دوام آورد و شرایط خاص کشور مانع از افزایش دستمزدها در این دوران شد . در سال ۱۳۶۴ حداقل دستمزد در هر ماه به ۲۱۶۰ تومان افزایش یافت و این رقم تا دو سال دوام آورد. در سال های ۱۳۶۶ و ۱۳۶۷ نیز حداقل دستمزد به ترتیب  ۲۲۸۰ و ۲۴۹۰ تومان شد .

 رشد اقتصادی
بدون تردید در دوران جنگ تحمیلی انتظاری برای رشد اقتصادی وجود نداشت اما با این حال رشد اقتصادی ایران با نفت در سه سال مثبت بود . اقتصاد ایران در این دوره زمانی رشد اقتصادی مثبت ۱۲٫۶ درصد تا منفی ۱۵٫۱ درصد را تجربه کرد .

بالاترین رشد اقتصادی به سال ۱۳۶۱ مربوط بود و کمترین رشد اقتصادی در این دوره هشت ساله نیز به سال ۱۳۵۸ اختصاص داشت.در این سال، یعنی در اولین سال آغاز جنگ تحمیلی بود. در این سال رشد اقتصادی با نفت منفی ۱۵٫۱ درصد اعلام شد. در صورت احتساب رشد اقتصاد بدون نفت نیز هفت سال رشد اقتصادی منفی بود و تنها یک سال رشد اقتصادی کشور در این دوره بدون محاسبه نفت مثبت برآورد شده است .

تورم
بررسی های تاریخی نشان می دهد در این دوره زمانی ایران غالبا با تورم های دو رقمی و بالا دست و پنجه نرم می کرد با این حال به دلیل تامین بخش مهمی از ارزاق مورد نیاز جامعه به واسطه کوپن، تورم معیشت مردم را نشانه نمی گرفت. تورم بالا از پس گذشت سه دهه هنوز مشکل اصلی اقتصاد ایران تلقی می شود .

در سال های جنگ خرید کالاهای بادوام مانند یخچال و گاز و تلویزیون و خودرو برای بخش مهمی از جامعه ایران دشوار بود و تعاونی ها با ارائه این اقلام سعی در تامین نیازهای جامعه ایران داشتند.

بالاترین نرخ تورم در این مقطع زمانی به سال ۱۳۶۶ و ۱۳۶۷ باز می‌گشت. نرخ تورم در این دو سال ۲۷٫۷ و ۲۸٫۹ درصد برآورد شده بود . کمترین نرخ تورم نیز در سال ۱۳۶۴ اتفاق افتاد. در این سال نرخ تورم به ۶٫۹ درصد رسید . این نرخ البته در تمامی چهار دهه اخیر نرخ بسیار اندکی تلقی می شود .

بودجه کل کشور
ایران بودجه سال ۱۳۵۸ را در حالی نوشته بود که تصویری از وقوع جنگ در جامعه ای که به تازگی انقلاب را تجربه کرده بود، وجود نداشت. بودجه سال ۱۳۵۸  برابر با ۲۸۹ میلیارد تومان بود .

پس از آن در سال ۱۳۵۹ بودجه کل کشور با افزایشی۹٫۳ درصدی به ۳۱۶ میلیارد تومان رسید.آخرین بودجه‌ای که در دوران جنگ تحمیلی نوشته شد، ۹۰۰ میلیارد تومان بود . به این ترتیب بودجه کل کشور در اولین سال آغاز جنگ تحمیلی ۲۸۹ میلیارد و در سال پایانی آن ۹۰۰ میلیارد تومان بود . روند رو به رشد بودجه کل کشور در سال‌های ۱۳۶۱ و ۱۳۶۶ حفظ نشد.

در این دو سال بودجه کل کشور به ترتیب کاهشی برابر ۱٫۸ درصد و نیم درصد را نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن تجربه کرد . مقایسه بودجه ریالی با بودجه دلاری نشان می دهد به دلیل افزایش قیمت دلار، در حالی که بودجه ریالی رشد کرده است، بودجه دلاری کشور کاهش یافته است .

دلار
دلار در دوره جنگ هشت ساله کالایی بسیار مهم بود . دستمایه بسیاری از فیلم‌ها در این دوره زمانی دلار و دلارفروشی و سودای خرید و فروش دلار بود.

این روند تا سالهای پس از آن نیز ادامه یافت. بالاترین نرخ دلار در دوره هشت ساله جنگ به سال ۱۳۶۶ و پایین‌ترین نرخ دلار به سال ۱۳۵۸ برمی‌گردد.

نرخ دلار تنها یک بار در این دوره هشت ساله کاهش یافت. در سال ۱۳۶۷ متوسط قیمت دلار۳ تومان پایین‌تر از متوسط قیمت دلار در سال ۱۳۶۶ برآورد شد .

جدول زیر تصویری از اقتصاد ایران در دوره جنگ تحمیلی را نشان می‌دهد.