مجله اینترنتی دوستان مجله خبری و سبک زندگی
۱۳۶ هزار نفر از دانش‌آموزان در معرض خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر هستند و از این میان سه هزار و ۶۰۰ نفر حداقل یک بار مصرف کننده مواد مخدر بوده‌اند.
بر اساس اظهارنظری که روز گذشته به نقل از مدیرکل دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش منتشر شده است، با ۱۳۶ هزار نفر از دانش‌آموزان در معرض خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر هستند و از این میان سه هزار و ۶۰۰ نفر حداقل یک بار مصرف کننده مواد مخدر بوده‌اند. این اظهار نظر در حالی انجام شده است که در مورد اعتیاد دانش‌آموزان آمار‌های متفاوتی ارائه شده است.
برخی آمارها حکایت از اعتیاد بیش از یک درصد دانش‌آموزان دارد که در این صورت تعداد دانش‌آموزان معتاد به مراتب بیشتر از رقم اعلامی خواهد بود. آمار دهی در این زمینه با چالش‌هایی رو‌به‌رو بوده است. چندی پیش رسانه‌ها از قول علی مویدی، قائم‌مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر نوشتند: «در چند ماه اخیر ابلاغ کردیم که تحت هیچ شرایطی آمار اعتیاد دانش‌آموزان در رسانه‌ها اعلام نشود، بلکه به صورت محرمانه و مکتوب به وزارت آموزش و پرورش اعلام شود.»
«آنچه به عنوان آمار رسمی اعتیاد در کشور وجود دارد، یک میلیون و ۳۲۵ هزار نفر برآورد شده است که در مجموع، با حساب افرادی که به صورت تفننی مصرف می‌کنند و وابستگی ندارند، این تعداد به دو میلیون نفر می‌رسد. بیشترین گروه سنی درگیر اعتیاد نیز افراد جوان در دهه‌های سوم تا چهارم زندگی هستند، اما در سنین مختلف مثل سالمندی و نوجوانی هم وجود دارد.»
این اظهارنظر تیر امسال توسط احمد حاجبی، مدیر کل دفتر سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد وزارت بهداشت انجام شد. امروزه با گسترش مواد مخدر صنعتی نوظهور سن اعتیاد پایین آمده و این آسیب اجتماعی به مدارس نیز رخنه کرده است، تا جایی که مسئولان به تکاپو افتاده و کارشناسان نیز بارها این مساله را هشدار داده اند. از سوی دیگر، طی این سال‌ها دسترسی به آمار اعتیاد دانش‌آموزی بسیار سخت بود، چرا که مدتی آمار و ارقامی اعلام می‌شد و بلافاصله از سوی دستگاه‌ها مورد تکذیب قرار می‌گرفت و این چنین بود که این جریان ادامه داشت بدون اینکه اطلاعات موثقی از اعتیاد دانش‌آموزان مطرح شود، چون عده‌ای علاوه بر نفی این قضیه بر این باور بودند که نباید این اطلاعات در دسترس عموم قرار بگیرد.
حال پس از مدت‌ها قفل سکوت خبری شکسته شده و دوباره حرف از اعتیاد دانش‌آموزان به میان آمده است، آن چنان که مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران عنوان کرده که آموزش و پرورش شهر تهران نخستین اولویت خود در سال تحصیلی ۹۵-۹۶ را به موضوع آسیب‌های اجتماعی اختصاص داده است، چون بر اساس پژوهش‌ها مشخص شده است که رفتارهای پر خطری در بین دختران و پسران دبیرستانی در تهران بروز کرده است. از این رو نگرانی‌ها در این زمینه دوچندان شده و دیگر سرپوش گذاشتن بر اعتیاد دانش‌آموزان جواب نمی‌دهد، آن چنان که برای نخستین بار آموزش و پرورش پرده از حقایق برداشته و از وضعیت اعتیاد میان دانش‌آموزان و خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر گزارشی ارائه داده است.
اعتیاد یک درصدی دانش‌آموزان
روز گذشته مدیرکل دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی آموزش و پرورش عنوان کرد: یک درصد از دانش‌آموزان معتاد هستند، یعنی جمع زیادی از افراد وابستگی به مواد مخدر دارند. در حالی که پروژه میدانی با نام مددکاری اجتماعی در مدرسه که در حال فعالیت است حکایت از آن دارد در سال تحصیلی گذشته یک درصد از دانش‌آموزان در معرض خطر شناسایی شدند، یعنی ۱۳۶هزار دانش‌آموز در معرض خطر مصرف مواد مخدر هستند، اما افرادی که مصرف مواد داشتند سه هزار و ۶۰۰ نفر هستند. به گفته نادر منصور کیایی این ۱۳۶هزار نفر دانش‌آموزانی هستند که نشانه‌‌های خطر را دارند، یعنی متغیرهای روانی، اجتماعی و محیطی موید این است که این افراد ریسک خطر ابتلا به مصرف مواد مخدر را دارند و بر اساس اقدامات تشخیصی متوجه شدیم از میان آنها سه هزار و ۶۰۰ نفر حداقل یک بار مصرف کننده مواد مخدر بودند.
بنابراین اختلال مصرف مواد در آنها احراز شد و این افراد به مراکز درمانی ارجاع شدند و با همراهی دانشگاه‌‌های علوم پزشکی تحت درمان سرپایی یا بستری قرار گرفتند. به گزارش تسنیم، او در مورد موادی که توسط دانش‌آموزان مصرف می‌شود، ادامه داد: موادی که این دانش‌آموزان مصرف می‌کردند، بسته به نوع جغرافیا متفاوت بود، یعنی مواد سبک و سنگین مانند شیشه مصرف می‌شد، اما بیشتر آنها مصرف‌کننده مواد سبک هستند و از مواد مخدر صنعتی استفاده نمی‌کردند. اغلب دانش‌آموزان مصرف کننده مواد نیز پسران در گروه سنی بالای ۱۵ سال هستند.
عدم پنهان کاری در آمار اعتیاد دانش‌آموزان
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران درباره اعتیاد دانش‌آموزان در گفت‌وگو با «آرمان امروز» می‌گوید: یکی از معضلات رو به گسترش در کشور مساله مواد مخدر است. مواد روانگردان هم به دلیل جذابیتی که دارند، موجب پایین آمدن سن اعتیاد شده‌اند و به همین دلیل مدتی است که مساله اعتیاد دانش‌آموزان سر زبان‌ها افتاده است. حسن موسوی چلک می‌افزاید: هیچ محیطی مصون از مواد مخدر نیست، حتی آموزش و پرورش هم که به نظر من یکی از سالم‌ترین محیط‌های اجتماعی است از این قاعده مستثنی نیست.
او اظهار می‌کند: با وجود این، نمی‌توان گفت که مدارس دانش‌آموزان را به سمت اعتیاد سوق می‌دهند، چون آشنایی بیشتر دانش‌آموزان با مواد مخدر خارج از مدرسه صورت می‌گیرد. این پژوهشگر مسائل اجتماعی ادامه می‌دهد: گاهی مواقع ممکن است فردی هنگام ایفای نقش دانش‌آموزی اعتیاد خود را بروز دهد و آموزش و پرورش یکی از بهترین محیط‌های پیشگیری از اعتیاد محسوب می‌شود، به این دلیل که بیشترین تاثیر را روی رفتار دانش‌آموزان دارد.
او با اشاره به اینکه در ارتباط با دانش‌آموزان سه ضلع مدرسه، خانواده و گروه همسالان وجود دارد، عنوان می‌کند: معلمان حداقل ۳۰ سال با نظام آموزش و پرورش در ارتباطند و در مقابل دانش‌آموزان هم ۱۲ سال از عمر خود را در مدارس می‌گذرانند. به همین دلیل مدارس می‌توانند دانش‌آموزان در معرض خطر اعتیاد را شناسایی کرده و آنها را حمایت کنند. موسوی چلک بیان می‌کند: مدتی است در مورد اعتیاد دانش‌آموزان حساس شده ایم و این حساسیت کاملا درست و بجاست، ولی باید اعتراف کنیم که یک دانش‌آموز بیشتر وقت خود را در محیط امن مدرسه می‌گذراند و مابقی روز را در محیط پرخطر بیرون از مدرسه است. رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در مورد رسانه ای نکردن آمار اعتیاد دانش‌آموزان می‌گوید: پنهان کردن آسیب‌های اجتماعی مساله را حل نمی‌کند، اما بیان آمار هم باید به گونه ای کمک کننده باشد.
او خاطرنشان می‌کند: ما همواره نیاز به دماسنج‌های اجتماعی داریم. هر جایی که انسان‌ها هستند باید این دماسنج‌ها هم برای تحلیل وضعیت اجتماعی وجود داشته باشند و براساس آن نسبت به وقوع آسیب‌ها حساس باشیم. او ادامه می‌دهد: سعی می‌کنیم واقعیت‌های مسائل اجتماعی را کمتر بیان کنیم، اما گاهی اوقات انتشار آمارها تحرک اجتماعی ایجاد می‌کند. موسوی چلک عنوان می‌کند: نپرداختن به آمار آسیب‌های اجتماعی دردی را دوان خواهد کرد. دماسنج‌هاست که واکنش‌ها را نشان می‌دهد. او می‌افزاید: فراموش نکنیم که اگر فقط مسئولان در آسیب‌های اجتماعی درگیر باشند منجر به مشارکت، حساسیت و مسئولیت‌پذیری بیشتر مردم نخواهد شد.